อนุสาสิกาเป็นตัวละครในเรื่องอนุสาสิกชาดก เอกนิบาต ในนิบาตชาดก เป็นนก

ในแผ่นดินพระเจ้าพรหมทัตแห่งเมืองพาราณสี พระโพธิสัตว์เสวยพระชาติเป็นหัวหน้าฝูงนก มีนกหลายร้อยเป็นบริวาร อาศัยอยู่ในป่าหิมพานต์ มีนางนกตัวหนึ่งเที่ยวไปหากินตามถนนใหญ่ซึ่งมีเศษข้าวเปลือกและถั่วเขียวหล่นจากเกวียนที่ผ่านไปมา นางนกเกิดความโลภ เกรงว่านกอื่นๆ จะไปหากินบริเวณนั้นและแย่งอาหารของตน จึงสอนนกทั้งหลายว่าถนนใหญ่เป็นทางอันตรายเพราะมีทั้งช้าง ม้า และยานพาหนะเทียมโคสัญจรอยู่ในทางนั้น นกทั้งหลายไม่ควรไปหากินแถวนั้น พวกนกพากันเชื่อนาง และเรียกนางนกว่า อนุสาสิกา (แปลว่าผู้สั่งสอนอยู่เนืองๆ)

วันหนึ่งนางนกอนุสาสิกากำลังกินอาหารอยู่ที่ถนนใหญ่ ได้ยินเสียงยานแล่นมา นางนกหันไปมองก็นึกว่ายานยังอยู่ไกล แต่ยานนั้นแล่นเร็วราวกับลมพัด นางนกบินขึ้นไม่ทัน ล้อของยานก็ทับนางนกแตกออกเป็น 2 ซีก เมื่อพระโพธิสัตว์หัวหน้าฝูงนกนับจำนวนนกดู เห็นนางอนุสาสิกาหายไปก็ให้บริวารตามหาจนพบซากอยู่ที่ถนนใหญ่ซึ่งนางนกห้ามนกอื่นไม่ให้ไป จึงกล่าวว่านางนกสาสิกาสั่งสอนนกตัวอื่นอยู่เนืองๆ แต่ตนเองกลับไปหากินที่ถนนใหญ่นั้นด้วยความโลภ จึงถูกล้อของยานทับปีกหักตายอยู่ที่ถนนใหญ่นั้นเอง