TLD-003-5097

อลัมพุสา (ชื่อตัวละคร)

อลัมพุสาชาดก   นิบาตชาดก  

อลัมพุสาเป็นตัวละครในเรื่องอลัมพุสาชาดก จัตตาฬีสนิบาต ในนิบาตชาดก เป็นนางอัปสร

ในแผ่นดินพระเจ้าพรหมทัตแห่งเมืองพาราณสี พระโพธิสัตว์เสวยพระชาติเป็นพราหมณ์ในกาสิกรัฐ ต่อมาออกบวชเป็นฤๅษี นางเนื้อตัวหนึ่งไปกินหญ้าในบริเวณที่ถ่ายปัสสาวะของพระฤๅษี มีจิตปฏิพัทธ์ฤๅษีก็หากินอยู่ใกล้อาศรมนั้น นางเนื้อตั้งท้อง และต่อมาก็ตกลูกเป็นมนุษย์ พระฤๅษีรักและเลี้ยงดูทารกนั้นเป็นบุตรให้ชื่อว่าอิสิสิงค์* เมื่อเติบโตขึ้นได้บวชเป็นฤๅษี เมื่อพระฤๅษีโพธิสัตว์ผู้เป็นบิดาชราลง ได้พาบุตรไปยังหิมวันตประเทศ และกล่าวสั่งสอนให้เห็นโทษของสตรีที่จะนำความฉิบหายมาให้ แล้วบิดาก็สิ้นชีพไปเกิดในพรหมโลก

อิสิสิงคดาบสได้ฌานสมาบัติ อาศัยอยู่ในหิมวันตประเทศ บำเพ็ญเพียรมีตบะแก่กล้าจนพิภพของพระอินทร์หวั่นไหว พระอินทร์จึงส่งนางอัปสรชื่ออลัมพุสาลงไปทำลายศีลของพระฤๅษี นางอลัมพุสาใช้ความงามและมารยาหลอกล่อจนอิสิสิงคดาบสหลงใหลอยู่กับนางเป็นเวลานาน ครั้นได้สติตื่นขึ้น พระดาบสได้รู้ว่าเวลาผ่านไปแล้วถึง 3 ปี ฌานและศีลเสื่อมสิ้นไปหมดจึงร่ำไห้คร่ำครวญ นางอัปสรอลัมพุสาสารภาพว่า นางถูกพระอินทร์ใช้ให้มาทำการนี้ อิสิสิงคดาบสจึงระลึกได้ถึงคำสอนของบิดา แล้วฌานของพระดาบสก็เกิดขึ้นอีกและยอมยกโทษให้นางอลัมพุสา เมื่อนางกลับคืนสวรรค์ได้ขอพรจากพระอินทร์อย่าให้นางต้องไปทำหน้าที่เล้าโลมพระฤๅษีอีก

วัลยา ช้างขวัญยืน 

ศูนย์มานุษยวิทยาสิรินธร (องค์การมหาชน)

Attribution-NonCommercial-NoDerivs (CC BY-NC-ND)