TLD-003-5123

อวาริยปิตา (ชื่อตัวละคร)

อวาริยชาดก   นิบาตชาดก  

อวาริยปิตาเป็นตัวละครในเรื่องอวาริยชาดก  ฉักกนิบาต  ในนิบาตชาดก

ครั้งพระเจ้าพรหมทัตครองเมืองพาราณสี  พระโพธิสัตว์เสวยพระชาติในตระกูลพราหมณ์  เมื่อเจริญวัยได้ไปศึกษาศิลปศาสตร์ที่เมืองตักสิลาแล้วบวชเป็นดาบสอยู่ในป่าหิมพานต์  ภายหลังปรารถนาจะบริโภคอาหารรสต่างๆ จึงไปยังเมืองพาราณสีและพักอยู่ในอุทยาน  เวลาเช้าก็ไปภิกขาจารในเมือง  พระเจ้าพาราณสีทรงเลื่อมใสในกิริยามารยาทของพระดาบสก็ถวายภัตตาหารและเชิญให้อาศัยอยู่ในอุทยานนั้น  พระเจ้าพาราณสีเสด็จไปอุปัฏฐากพระดาบสวันละครั้ง  พระดาบสโพธิสัตว์ถวายโอวาทพระเจ้าพาราณสีทุกวันว่าให้ทรงละอคติ 4 ประการ  ไม่ให้ประมาท  ให้มีขันติ เมตตาและกรุณาแก่ปวงชน   พระเจ้าพาราณสีทรงเลื่อมใสจึงประทานบ้านส่วยซึ่งมีส่วยขึ้นอยู่ 100,000 กหาปณะแก่พระดาบสแต่พระดาบสไม่ยอมรับ  พระดาบสอยู่ในอุทยานของพระเจ้าพาราณสีได้ 12 ปีก็ดำริจะจาริกไปยังชนบทก่อนแล้วจึงจะกลับมา  พระดาบสไม่ได้ทูลลาพระเจ้าพาราณสีเองแต่ฝากให้ผู้รักษาอุทยานนำความไปทูลแทน

พระดาบสโพธิสัตว์เดินทางไปถึงท่าเรือจ้างริมแม่น้ำแห่งหนึ่ง  นายเรือชื่ออวาริยปิตาเป็นคนพาลไม่รู้บุญคุณคน  ไม่รู้จักความเสื่อมทรัพย์และความเจริญแห่งทรัพย์  เมื่อส่งคนข้ามฟากไม่เรียกค่าจ้างก่อน  พอไปถึงอีกฝั่งหนึ่งจึงมักทะเลาะกับผู้ไม่จ่ายค่าจ้างเสมอ   ครั้นพระดาบสข้ามฟากก็สั่งสอนอวาริยปิตาให้ขอค่าจ้างจากคนโดยสารที่ยังไม่ได้ข้ามถึงอีกฝั่งหนึ่งซึ่งเป็นวิธีเจริญโภคทรัพย์  และสอนว่าให้มีขันติ เมตตา กรุณาแก่คนทั่วไป  ซึ่งเป็นการเจริญประโยชน์และธรรม  พระดาบสกล่าวว่าโอวาทเหล่านี้เป็นค่าจ้างข้ามฟาก  แต่อวาริยปิตาเป็นคนพาลสันดานหยาบจึงไม่เชื่อคำสั่งสอนของพระดาบส  และเห็นว่าไม่มีประโยชน์แก่ตนก็ผลักพระดาบสให้ล้มลงที่ฝั่งแม่น้ำ  ขึ้นนั่งทับบนอกและตบปากพระดาบส      ขณะนั้นภรรยาของอวาริยปิตาซึ่งนำข้าวมาส่งเห็นเหตุการณ์ก็เข้าห้ามสามี  บอกว่าพระดาบสรูปนี้อยู่ในสำนักของพระราชา  อวาริยปิตาโกรธที่ภรรยาขัดขวางการทำร้ายผู้ที่ตนเห็นว่าโกงจึงฆ่าภรรยาซึ่งมีครรภ์แก่นั้นเสีย  บุตรในครรภ์ตกลงถูกสำรับแตก   คนทั้งหลายช่วยกันรุมจับอวาริยปิตาไปถวายพระเจ้าพาราณสี  พระองค์โปรดให้ลงโทษตามความผิด

สายวรุณ น้อยนิมิตร , เสาวณิต วิงวอน 

ศูนย์มานุษยวิทยาสิรินธร (องค์การมหาชน)

Attribution-NonCommercial-NoDerivs (CC BY-NC-ND)