TLD-003-5126

อสทิสะ (ชื่อตัวละคร)

อสทิสชาดก   นิบาตชาดก  

อสทิสะเป็นตัวละครในเรื่องอสทิสชาดก  ทุกนิบาต  ในนิบาตชาดก  เป็นพระโพธิสัตว์  เป็นโอรสพระเจ้าพรหมทัตแห่งเมืองพาราณสี มีอนุชาชื่อพรหมทัตกุมาร*

เมื่อมีพระชันษา 16 ปี อสทิสะเสด็จไปศึกษาศิลปศาสตร์ที่ตักสิลาจนทรงเชี่ยวชาญธนูศิลป์อย่างหาผู้ใดเทียบมิได้  ก่อนพระเจ้าพรหมทัตจะสิ้นพระชนม์ได้มอบราชสมบัติให้อสทิสะ และให้พรหมทัตกุมารเป็นอุปราช  แต่อสทิสะไม่ทรงรับ  ชาวเมืองจึงทูลเชิญพรหมทัตกุมารขึ้นครองราชย์เป็นพระเจ้าพรหมทัต แต่ก็ยังคงนับถืออสทิสะเหมือนเป็นพระราชาอีกองค์หนึ่ง  ต่อมาพวกราชเสวกที่คอยหาความชอบทูลพระเจ้าพรหมทัตว่าอสทิสะคิดจะชิงราชสมบัติ  พระเจ้าพรหมทัตจึงสั่งให้จับตัวเชษฐา แต่อำมาตย์ผู้ภักดีคนหนึ่งลอบไปทูลอสทิสะ  พระองค์จึงหนีไปได้ก่อน

เมื่อเสด็จไปถึงเมืองเมืองหนึ่งก็ขอเข้าไปเป็นนายขมังธนูของพระราชา  วันหนึ่งพระราชาเสด็จประพาสอุทยาน  เห็นมะม่วงพวงหนึ่งอยู่ที่ปลายกิ่งไม้ก็สั่งให้เหล่านายขมังธนูยิงมะม่วงลงมา  นายขมังธนูทั้งหลายเห็นว่าอสทิสะเข้ามารับหน้าที่นายขมังธนูคนใหม่ ยังมิได้แสดงฝีมือจึงทูลขอให้พระราชาสั่งอสทิสะให้เป็นผู้ยิงมะม่วงลงมา  อสทิสะทูลถามว่าจะให้ตนยิงมะม่วงให้ตกขณะที่ลูกธนูวิ่งขึ้นหรือวิ่งกลับลงมา  พระราชาตรัสว่าการยิงมะม่วงให้ตกขณะที่ลูกธนูวิ่งขึ้นนั้น พระองค์ทรงเห็นมามากแล้ว ขอให้เป็นการยิงมะม่วงให้ตกขณะที่ลูกธนูวิ่งกลับลงมา  อสทิสะจึงทูลให้ทรงคอย เพราะลูกธนูจะขึ้นไปถึงสวรรค์ชั้นจาตุมหาราชิกาและกลับลงมาในเวลาเย็น  แล้วอสทิสะก็ยิงธนูลูกแรกขึ้นไปตัดขั้วพวงมะม่วงได้ครึ่งหนึ่ง  เมื่อทรงคะเนว่าธนูลูกนั้นคงจะถึงจาตุมหาราชิกาแล้ว ก็ยิงธนูลูกที่ 2 ด้วยกำลังแรงยิ่งกว่าเดิมให้ไปกระทบพู่ธนูลูกแรกให้หันกลับออกมาก่อนที่ธนูลูกที่ 2 จะแล่นต่อไปจนถึงสวรรค์ชั้นดาวดึงส์  เมื่อธนูลูกแรกหันกลับลงมาตัดขั้วมะม่วงส่วนที่เหลือแล้ว อสทิสะก็รับพวงมะม่วงและลูกธนูไว้ได้ก่อนที่จะตกลงถึงพื้นดิน  พระราชาและผู้คนทั้งหลายต่างก็ชื่นชมฝีมือธนูของอสทิสะ 

ฝ่ายเมืองพาราณสีซึ่งมีพระเจ้าพรหมทัตปกครองอยู่ตามลำพังได้ถูกพระราชา 7 องค์พากันยกทัพมาโจมตี  พระเจ้าพรหมทัตไม่ทรงสามารถรับมือได้จึงส่งคนไปทูลขอความช่วยเหลือจากอสทิสะผู้เป็นเชษฐา  อสทิสะเสด็จมาถึงพาราณสี  ทรงยิงธนูที่จารึกนามของพระองค์พร้อมคำขู่ให้พระราชาทั้งเจ็ดเสด็จกลับไป  ลูกธนูตกลงในภาชนะทองขณะที่พระราชาทั้งเจ็ดกำลังเสวยกระยาหารอยู่  ทุกพระองค์ต่างหวาดเกรงฝีมือของอสทิสะ จึงรีบยกทัพกลับไป  อสทิสะจึงพิชิตข้าศึกได้โดยไม่ทำให้เลือดตกแม้สักเท่าแมลงวันจะดื่มได้  เมื่อเสร็จศึกแล้ว อสทิสะก็ลาพระอนุชาแล้วเสด็จออกผนวชเป็นฤๅษีจนเจริญฌานอภิญญาและได้ไปเกิดในพรหมโลก

สายวรุณ น้อยนิมิตร , กุสุมา รักษมณี 

ศูนย์มานุษยวิทยาสิรินธร (องค์การมหาชน)

Attribution-NonCommercial-NoDerivs (CC BY-NC-ND)