TLD-003-5208

อัฏฐิเสนะ (ชื่อตัวละคร)

อัฏฐิเสนชาดก   นิบาตชาดก  

อัฏฐิเสนะเป็นตัวละครในเรื่องอัฏฐิเสนชาดก  สัตตกนิบาต  ในนิบาตชาดก  เป็นพระโพธิสัตว์

ในสมัยพระเจ้าพรหมทัต*แห่งเมืองพาราณสี*  พระโพธิสัตว์เสวยพระชาติในตระกูลพราหมณ์มีนามว่าอัฏฐิเสนะ  เมื่อเจริญวัยได้ไปศึกษาศิลปวิทยาที่เมืองตักสิลา  ภายหลังเห็นโทษในกามจึงออกบวชเป็นดาบสเจริญอภิญญาสมาบัติอยู่ในป่าหิมพานต์   ต่อมาประสงค์จะเสพอาหารที่มีรสจึงไปยังเมืองพาราณสีและพักอยู่ในอุทยาน  รุ่งเช้าออกภิกขาจารไปจนถึงหน้าพระลานหลวง  พระเจ้าพาราณสีทอดพระเนตรเห็นพระดาบสมีมารยาทดีก็เลื่อมใส  ถวายภัตตาหารอันประณีตแล้วเชิญให้ดาบสพักในอุทยานและพระองค์เสด็จไปเยี่ยมเยือนวันละ 2 - 3 ครั้ง

วันหนึ่งพระเจ้าพาราณสีได้สดับธรรมที่อัฏฐิเสนดาบสแสดงก็ทรงเลื่อมใสเป็นอย่างมากจึงทรงปวารณาว่าจะประทานทุกสิ่งที่พระดาบสปรารถนา  แต่พระดาบสก็ไม่ออกปากขอ  พระเจ้าพาราณสีจึงตรัสถามถึงเหตุที่พระดาบสไม่ขอสิ่งใดเลย  แต่ยาจกวณิพกอื่นๆ มักขออยู่เสมอ  พระดาบสตอบว่าบุคคลที่มักขอย่อมไม่เป็นที่รักที่พอใจของผู้ถูกขอ  พระเจ้าพาราณสีตรัสว่าธรรมดาสมณพราหมณ์ย่อมอาศัยการขอเลี้ยงชีวิต  ทำให้ชีวิตเป็นสุขและผู้ให้ย่อมได้บุญ   พระดาบสชี้แจงว่าตนไม่ขอสิ่งใดเพราะจะทำให้เสียไมตรีจิตต่อกัน  การขอเป็นหน้าที่ของคฤหัสถ์ไม่ใช่กิจของบรรพชิต  บรรพชิตต้องมีการเลี้ยงชีพอันบริสุทธิ์ด้วยการสำรวมกาย วาจา ใจ   บุคคลผู้มีมารยาทงามเช่นพระอริยเจ้านั้นย่อมนิ่ง   ผู้เป็นอุปัฏฐากต้องรู้เองว่าควรถวายสิ่งใดเมื่อใด   พระเจ้ากรุงพาราณสีตรัสว่าอุปัฏฐากเช่นพระองค์รู้ว่าเวลานี้เหมาะแก่การถวายโคนมจำนวน 1,000 ตัว  พระดาบสก็ไม่ยอมรับและชี้แจงว่าบรรพชิตต้องไม่มีกิจที่ทำให้กังวล  พระเจ้าพาราณสีทรงกระทำตามคำสอนของพระดาบส  ทรงบำเพ็ญกุศลมีทานเป็นต้น  เมื่อสิ้นพระชนม์ได้ไปบังเกิดในสวรรค์  ส่วนอัฏฐิเสนดาบสโพธิสัตว์เจริญฌานอย่างแน่วแน่   ครั้นสิ้นชีวิตแล้วได้ไปบังเกิดในพรหมโลก

สายวรุณ น้อยนิมิตร , เสาวณิต วิงวอน 

ศูนย์มานุษยวิทยาสิรินธร (องค์การมหาชน)

Attribution-NonCommercial-NoDerivs (CC BY-NC-ND)