TLD-003-5259

อาทิตราช, พระเจ้า (ชื่อตัวละคร)

อาทิตชาดก   ปัญญาสชาดก  

พระเจ้าอาทิตราชเป็นตัวละครในเรื่องอาทิตชาดก ในปัญญาสชาดก เป็นพระโพธิสัตว์ ครองเมืองเชตุดร* มีมเหสีชื่อสังขเทวี*

พระเจ้าอาทิตราชเป็นผู้มีคุณธรรม รักษาศีลเป็นนิตย์ และโปรดการทำทานอย่างยิ่ง ได้ให้สร้างโรงทานถึง 6 แห่ง และบริจาคทานวันละแสน วันหนึ่งมีพระสุบินว่ามีพราหมณ์แก่มาขอกระยาหารที่เสวย เมื่อตื่นขึ้นมาก็คิดว่าจะต้องมีผู้มาขอทาน จึงรำพึงว่าหากมีผู้มาขอราชสมบัติ อวัยวะต่างๆ มเหสี โอรส หรือตัวพระองค์เอง จะยินดีอย่างยิ่ง

พระดำริของพระเจ้าอาทิตราชทำให้แผ่นดิน มหาสมุทร และฟ้าสั่นสะเทือน ร้อน ไปถึงพระอินทร์ พระอินทร์จึงเสด็จลงมาช่วยให้พระเจ้าอาทิตราชได้บริจาคทานดังปรารถนา ด้วยการเนรมิตกายเป็นพราหมณ์แก่ ร่างกายซูบผอมเข้ามาทูลขออาหาร พระเจ้าอาทิตราชจึงประทานกระยาหารของพระองค์ให้แก่พราหมณ์แปลง โดยตรัสว่าพระองค์บริจาคทานครั้งนี้เพราะหวังพระโพธิญาณ แต่เมื่อพราหมณ์รับกระยาหารไปกลับเททิ้งเสีย และตำหนิว่าเป็นอาหารชั้นเลวแล้วเดินจากไป พระเจ้าอาทิตราชเห็นเช่นนั้นก็ไม่ได้กริ้วแต่ประการใด

ต่อมาพระอินทร์ได้เนรมิตกายเป็นพรามหณ์หนุ่มรูปงาม เข้ามาทูลขอนางสังขเทวี พระเจ้าอาทิตราชได้ประทานให้อย่างไม่ลังเลเพราะถึงแม้จะรักนางสังขเทวีอย่างยิ่ง แต่รักพระโพธิญาณมากกว่า เมื่อประทานนางสังขเทวีแก่พราหมณ์ เหตุอัศจรรย์ต่างๆ ก็เกิดขึ้น ทั้งแผ่นดิน มหาสมุทร ภูเขาไหวสะเทือน เทวดาต่างสาธุการ และแม้เมื่อเห็นพราหมณ์แปลงยื้อยุดฉุดกระชากนางสังขเทวี พระเจ้าอาทิตราชก็ไม่มีอาการหวั่นไหวเพราะมุ่งมั่นต่อพระโพธิญาณ พระอินทร์เห็นเจตนาที่แน่วแน่เช่นนี้จึงแสดงองค์ แล้วคืนนางสังขเทวีให้ พร้อมกล่าวสรรเสริญและอำนวยพรแก่พระเจ้าอาทิตราชว่าเป็นผู้อาจหาญในการบริจาคทาน ผลของความตั้งใจนี้จะทำให้ได้สิ่งที่ประสงค์ทุกประการ และขอให้มุ่งมั่นในธรรมต่อไป

สุมาลี ลิ้มประเสริฐ 

ศูนย์มานุษยวิทยาสิรินธร (องค์การมหาชน)

Attribution-NonCommercial-NoDerivs (CC BY-NC-ND)