TLD-003-5282

อำพันมาลา (ชื่อตัวละคร)

โคบุตร, นิทาน  

อำพันมาลาเป็นตัวละครในนิทานเรื่องโคบุตร เป็นธิดาของท้าวหลวิราช* และเป็นมเหสีฝ่ายซ้ายของโคบุตร*

เมื่อโคบุตรกับอรุณกุมาร*โอรสของท้าวพรหมทัต*เดินทางผจญภัยจากเมืองพาราณสี*ผ่านมาถึงอุทยานเมืองกาหลง*  ทั้งสองได้รู้จากตายายที่เฝ้าอุทยานว่า ท้าวหลวิราชเจ้าเมืองมีธิดารูปโฉมงดงามมาก  โคบุตรปรารถนาจะได้นางเป็นชายา จึงให้นกขุนทอง (บางแห่งใช้ว่า สาลิกา) เป็นสื่อไปส่งสารบอกรัก  นกขุนทองพรรณนารูปโฉมของโคบุตรให้นางอำพันมาลาฟัง  ทำให้นางนึกรักและปรารถนาจะพบโคบุตร จึงชโลมสุคนธ์ทั่วกายนกขุนทองเพื่อเป็นนัยสื่อให้โคบุตรรู้ว่าตนมีใจให้

นกขุนทองกลับไปหาโคบุตรที่อุทยาน  พรรณนาความงามของนางอำพันมาลาจนโคบุตรหลงรัก  เมื่อบรรทมก็ละเมอกอดจูบอรุณกุมาร  ครั้นถึงเวลาเช้าโคบุตรเขียนสารให้นกขุนทองไปอ่านให้นางอำพันมาลาฟัง  แล้วให้นกขุนทองคอยเปิดหน้าต่างห้องนางไว้  พอพลบค่ำโคบุตรก็ลอบไปหานางอำพันมาลาและได้นางเป็นชายา

ครั้นถึงรุ่งเช้าเมื่อโคบุตรลากลับไปแล้ว นางอำพันมาลาก็ไปเฝ้าท้าวหลวิราช   ท้าวหลวิราชสังเกตเห็นว่าผิวพรรณของนางไม่สดใสงดงามเหมือนแต่ก่อน ก็สงสัยว่าจะมีชายแอบไปอยู่ร่วมกับนาง จึงสั่งให้เสนาผู้มีอาคมผูกยักษ์พยนต์ซ่อนไว้ในแท่นบรรทม แล้วประทานแก่นางอำพันมาลา  นางอำพันมาลาให้เปลี่ยนแทนแท่นบรรทมเดิม  แล้วรอคอยเวลาค่ำที่จะได้อยู่ร่วมกับโคบุตร  เมื่อโคบุตรเข้าหานาง  ยักษ์พยนต์ที่ซ่อนอยู่ก็ประโคมมโหรีทำให้ทั้งสองต้องมนตร์หลับไป  จากนั้นก็ตีกลองส่งสัญญาณให้ท้าวหลวิราชกับเหล่าเสนาอำมาตย์รู้  แล้วพยายามมัดตัวโคบุตรไว้  แต่ธำมรงค์และสร้อยสังวาลซึ่งเป็นเทพอาวุธของโคบุตรกลายเป็นจักรตัดเชือกและทำลายหุ่นยักษ์พยนต์ได้

เมื่อเสียงกลองเงียบไป เสนาก็รีบไปที่ตำหนักของนางอำพันมาลา ครั้นเห็นหุ่นพยนต์ถูกทำลายก็โจนเข้าจับตัวโคบุตรแต่ไม่สำเร็จ  จึงคลายมนตร์ให้โคบุตรและนางอำพันมาลารู้สึกตัว  เสนาสารภาพผิดและขออภัยโทษ โคบุตรจึงให้ไปทูลท้าวหลวิราชว่าตนจะพานางอำพันมาลาไปอภิเษกที่เมืองพาราณสี  แล้วโคบุตรก็อุ้มนางอำพันมาลาเหาะจากไป 

ครั้นถึงเมืองพาราณสี  โคบุตรได้เห็นนางมณีสาคร*ธิดาท้าวพรหมทัตเจริญวัยเป็นสาวแรกรุ่นมีรูปโฉมงดงามก็หลงรัก  ปรารถนาจะได้นางเป็นชายา จึงทูลท้าวพรหมทัตว่าจะอภิเษกนางเป็นมเหสีฝ่ายขวา และให้นางอำพันมาลาเป็นมเหสีฝ่ายซ้าย  โคบุตรรำลึกถึงพระอาทิตย์*ผู้เป็นบิดา  พระอาทิตย์จึงลงมาเนรมิตเมืองปราการบรรพต*และจัดพิธีอภิเษกโคบุตรกับนางมณีสาครและนางอำพันมาลา

ต่อมานางอำพันมาลาตั้งครรภ์ เห็นโคบุตรรักและเอาใจใส่นางมณีสาครมากกว่าก็ริษยา  จึงให้เถรกระอำ*ทำเสน่ห์จนโคบุตรไปอยู่กับนางที่ตำหนัก  แม้นางมณีสาครจะทูลเรื่องนางอำพันมาลาทำเสน่ห์  แต่โคบุตรก็ไม่เชื่อ กลับตำหนิและเฆี่ยนตีนาง  นางจึงให้ตามอรุณกุมารอนุชามาช่วย   อรุณกุมารและยักษ์ 4 ตน*จับเสน่ห์เถรกระอำได้ โคบุตรจึงได้สติกลับคืนมา

โคบุตรสั่งประหารนางอำพันมาลา แต่อรุณกุมารขอชีวิตไว้เพราะนางทรงครรภ์อยู่ หากประหารนาง  ราษฎรจะพากันติเตียนได้  โคบุตรจึงงดโทษประหาร แต่ให้เนรเทศนางออกจากเมืองไป  ก่อนออกเดินทาง นางอำพันมาลาไปขอโทษนางมณีสาคร  นางมณีสาครไม่ถือโทษโกรธ และแนะให้นางอำพันมาลาไปขออภัยโทษจากโคบุตร  แต่โคบุตรไม่ยอมให้อภัยและขับไล่นางออกจากวัง  เหล่าสนมกำนัลเดินไปส่งนางอำพันมาลาที่ประตูวัง  นางเสียใจมากร้องไห้จนสลบไป

(เนื้อเรื่องจบเพียงนี้)

กิตติชัย พินโน 

ศูนย์มานุษยวิทยาสิรินธร (องค์การมหาชน)

Attribution-NonCommercial-NoDerivs (CC BY-NC-ND)