TLD-003-5284

อำมาตย์ผู้วินิจฉัยคดี (ชื่อตัวละคร)

รถลัฏฐิชาดก   นิบาตชาดก  

อำมาตย์ผู้วินิจฉัยคดีเป็นตัวละครในเรื่องรถลัฏฐิชาดก จตุกกนิบาต ในนิบาตชาดก เป็นพระโพธิสัตว์

ในแผ่นดินพระเจ้าพรหมทัต*แห่งเมืองพาราณสี* พระโพธิสัตว์เสวยพระชาติเป็นอำมาตย์ผู้วินิจฉัยคดี วันหนึ่งปุโรหิตคนหนึ่งนั่งรถจะไปที่บ้านส่วยของตน ระหว่างทางได้ขับรถเข้าไปในทางแคบ เห็นพวกคนขับเกวียนขับเกวียนสวนมาจึงบอกให้หลบไป ส่วนตนก็รีบขับรถเข้าไปทันที ปุโรหิตเห็นว่าพวกคนขับเกวียนหลบช้าไม่ทันใจ ก็เอาประตักตีที่แอกเกวียน ด้ามประตักเด้งกลับมาถูกหน้าผากตัวเองจนโนขึ้น ปุโรหิตโกรธมากกลับไปทูลพระเจ้าพรหมทัต กล่าวหาว่าพวกคนขับเกวียนทำร้ายตน

พระเจ้าพรหมทัตเรียกพวกคนขับเกวียนมาสั่งปรับเป็นเงิน 1,000 กระษาปณ์ อำมาตย์โพธิสัตว์ทูลทัดทานว่าควรไต่สวนให้เป็นที่ประจักษ์ก่อน ไม่ควรเชื่อโจทก์เพียงฝ่ายเดียวเพราะคนบางประเภทตีตนเองแล้วบอกว่าผู้อื่นตี โกงผู้อื่นกลับบอกว่าผู้อื่นโกง แล้วสอนว่าคฤหัสถ์ที่เกียจคร้าน บรรพชิตที่ขาดสังวร กษัตริย์ที่ไม่ใคร่ครวญก่อนทำกิจ และบัณฑิตที่มีความโกรธล้วนแต่เป็นคนไม่ดี พระเจ้าพรหมทัตจึงทรงวินิจฉัยใหม่ เมื่อไต่สวนจนได้ความจริงแล้วก็ตัดสินให้ปุโรหิตเป็นฝ่ายแพ้คดี

กิตติชัย พินโน 

ศูนย์มานุษยวิทยาสิรินธร (องค์การมหาชน)

Attribution-NonCommercial-NoDerivs (CC BY-NC-ND)