TLD-003-5285

อำมาตย์โพธิสัตว์ 1 (ชื่อตัวละคร)

กุกกุชาดก   นิบาตชาดก  

อำมาตย์โพธิสัตว์เป็นตัวละครในเรื่องกุกกุชาดก  สัตตกนิบาต  ในนิบาตชาดก

ครั้งพระเจ้าพรหมทัต*ครองราชสมบัติเมืองพาราณสี*   พระโพธิสัตว์เสวยพระชาติเป็นอำมาตย์ผู้ถวายอรรถธรรมแด่พระราชา   ขณะนั้นพระเจ้าพาราณสีไม่ทรงอยู่ในธรรม  เบียดเบียนประชาชนให้เดือดร้อน   อำมาตย์โพธิสัตว์คิดจะทำให้พระองค์มีทศพิธราชธรรมด้วยวิธีเปรียบเทียบ  จึงไปที่เรือนของตนในอุทยาน  สั่งให้ช่างยกเครื่องบนคือส่วนประกอบหลังคาเรือนไว้เพียงจั่วและกลอนเท่านั้น   เมื่อพระราชาทอดพระเนตรเห็นก็สงสัยว่าเหตุใดเครื่องบนจึงตั้งอยู่ได้   อำมาตย์ทูลว่ากลอนทั้ง 33 อัน ทำด้วยไม้แก่นแข็งแรงย่อมเหนี่ยวรั้งจั่วไว้ได้  เหมือนกับพระราชาผู้ทรงปรีชาญาณมีข้าราชการใหญ่น้อยซื่อสัตย์สุจริตไม่แตกร้าวกัน  พระราชาองค์นั้นย่อมดำรงความเป็นใหญ่ไว้ได้   พระเจ้าพาราณสีได้ฟังก็เข้าพระทัย   ในเวลานั้นมีผู้นำผลมะนาวมาถวาย  พระองค์ประทานให้แก่อำมาตย์โพธิสัตว์   อำมาตย์ทูลว่าผลมะนาวนี้คนโง่ที่ไม่รู้จักบริโภค  ลูบคลำจับต้องเปลือกหรือปอกเปลือกออกไม่หมดทำให้มะนาวมีรสขม  คนฉลาดรู้ดีว่าถ้านำรสขมออกก่อนด้วยการปอกเปลือกให้หมดแล้วจึงบริโภค  รสของมะนาวจะเปรี้ยวอร่อย   เหมือนกับพระราชาผู้ทรงธรรม  มีความกรุณา  ไม่โหดเหี้ยมเบียดเบียนราษฎรให้เดือดร้อน  จะทำให้พระองค์และประชาชนสมบูรณ์ด้วยโภคทรัพย์

ต่อจากนั้นพระเจ้าพาราณสีเสด็จประพาสสระโบกขรณีในอุทยาน  เห็นดอกบัวบานก็ตรัสถามอำมาตย์โพธิสัตว์ว่าดอกบัวเกิดในน้ำเหตุใดจึงไม่เปียก   อำมาตย์ทูลตอบว่าพระราชาที่ทรงทศพิธราชธรรม  ปราศจากอคติ 4   มีพระทัยอารีแก่ราษฎรและเที่ยงธรรม  บาปกรรมจึงไม่ติดให้มัวหมอง   มีความบริสุทธิ์สะอาดเหมือนดอกบัวซึ่งเกิดในน้ำแต่ไม่เปียกและไม่เปื้อนเปือกตม   เมื่ออำมาตย์ถวายโอวาทแด่พระเจ้าพาราณสีแล้ว  ตั้งแต่นั้นมาพระองค์ก็ตั้งอยู่ในทศพิธราชธรรม  ทรงบำเพ็ญกุศลมีทานศีลเป็นต้น   ครั้นสิ้นพระชนม์แล้วก็ได้ไปบังเกิดในสวรรค์

เสาวณิต วิงวอน 

ศูนย์มานุษยวิทยาสิรินธร (องค์การมหาชน)

Attribution-NonCommercial-NoDerivs (CC BY-NC-ND)