อำมาตย์โพธิสัตว์ 1
อำมาตย์โพธิสัตว์เป็นตัวละครในเรื่องกุกกุชาดก สัตตกนิบาต ในนิบาตชาดก
ครั้งพระเจ้าพรหมทัต*ครองราชสมบัติเมืองพาราณสี* พระโพธิสัตว์เสวยพระชาติเป็นอำมาตย์ผู้ถวายอรรถธรรมแด่พระราชา ขณะนั้นพระเจ้าพาราณสีไม่ทรงอยู่ในธรรม เบียดเบียนประชาชนให้เดือดร้อน อำมาตย์โพธิสัตว์คิดจะทำให้พระองค์มีทศพิธราชธรรมด้วยวิธีเปรียบเทียบ จึงไปที่เรือนของตนในอุทยาน สั่งให้ช่างยกเครื่องบนคือส่วนประกอบหลังคาเรือนไว้เพียงจั่วและกลอนเท่านั้น เมื่อพระราชาทอดพระเนตรเห็นก็สงสัยว่าเหตุใดเครื่องบนจึงตั้งอยู่ได้ อำมาตย์ทูลว่ากลอนทั้ง 33 อัน ทำด้วยไม้แก่นแข็งแรงย่อมเหนี่ยวรั้งจั่วไว้ได้ เหมือนกับพระราชาผู้ทรงปรีชาญาณมีข้าราชการใหญ่น้อยซื่อสัตย์สุจริตไม่แตกร้าวกัน พระราชาองค์นั้นย่อมดำรงความเป็นใหญ่ไว้ได้ พระเจ้าพาราณสีได้ฟังก็เข้าพระทัย ในเวลานั้นมีผู้นำผลมะนาวมาถวาย พระองค์ประทานให้แก่อำมาตย์โพธิสัตว์ อำมาตย์ทูลว่าผลมะนาวนี้คนโง่ที่ไม่รู้จักบริโภค ลูบคลำจับต้องเปลือกหรือปอกเปลือกออกไม่หมดทำให้มะนาวมีรสขม คนฉลาดรู้ดีว่าถ้านำรสขมออกก่อนด้วยการปอกเปลือกให้หมดแล้วจึงบริโภค รสของมะนาวจะเปรี้ยวอร่อย เหมือนกับพระราชาผู้ทรงธรรม มีความกรุณา ไม่โหดเหี้ยมเบียดเบียนราษฎรให้เดือดร้อน จะทำให้พระองค์และประชาชนสมบูรณ์ด้วยโภคทรัพย์
ต่อจากนั้นพระเจ้าพาราณสีเสด็จประพาสสระโบกขรณีในอุทยาน เห็นดอกบัวบานก็ตรัสถามอำมาตย์โพธิสัตว์ว่าดอกบัวเกิดในน้ำเหตุใดจึงไม่เปียก อำมาตย์ทูลตอบว่าพระราชาที่ทรงทศพิธราชธรรม ปราศจากอคติ 4 มีพระทัยอารีแก่ราษฎรและเที่ยงธรรม บาปกรรมจึงไม่ติดให้มัวหมอง มีความบริสุทธิ์สะอาดเหมือนดอกบัวซึ่งเกิดในน้ำแต่ไม่เปียกและไม่เปื้อนเปือกตม เมื่ออำมาตย์ถวายโอวาทแด่พระเจ้าพาราณสีแล้ว ตั้งแต่นั้นมาพระองค์ก็ตั้งอยู่ในทศพิธราชธรรม ทรงบำเพ็ญกุศลมีทานศีลเป็นต้น ครั้นสิ้นพระชนม์แล้วก็ได้ไปบังเกิดในสวรรค์
