TLD-003-5287

อำมาตย์โพธิสัตว์ 3 (ชื่อตัวละคร)

โกกาลิกชาดก   นิบาตชาดก  

อำมาตย์โพธิสัตว์เป็นตัวละครในเรื่องโกกาลิกชาดก จตุกกนิบาต ในนิบาตชาดก เป็นรัตนอำมาตย์ (อำมาตย์ชั้นสูง) ของพระเจ้าพรหมทัต*แห่งเมืองพาราณสี*

พระเจ้าพรหมทัตเป็นผู้ตรัสไม่เหมาะแก่เวลา อำมาตย์โพธิสัตว์ต้องการเตือน แต่ยังคิดอุปมาเปรียบเทียบไม่ได้ วันหนึ่งพระเจ้าพรหมทัตประพาสอุทยาน ไปประทับอยู่บนแผ่นมงคลอาสน์ใต้ต้นมะม่วง บนต้นมีรังกาซึ่งนางนกดุเหว่าไปวางไข่ไว้ เมื่อไข่ฟักเป็นตัว นางกาเข้าใจว่าเป็นลูกของตนก็คาบอาหารมาป้อน ขณะนั้นลูกนกดุเหว่าส่งเสียงร้องขึ้น นางการู้ว่าไม่ใช่ลูกตนก็จิกตีจนลูกนกตายตกลงไปใกล้พระบาท พระเจ้าพรหมทัตสงสัยจึงตรัสถาม อำมาตย์โพธิสัตว์ทูลเล่าเรื่องที่เกิดขึ้นแล้วสอนว่าบัณฑิตพึงรู้ว่าเวลาใดควรพูดเวลาใดไม่ควรพูด คำพูดที่พอเหมาะสามารถทำให้ศัตรูตกอยู่ในอำนาจได้ ส่วนผู้ที่พูดมากในเวลาที่ไม่เหมาะก็จะมีจุดจบเช่นเดียวกับลูกนกดุเหว่า พระเจ้าพรหมทัตได้คิดก็ประทานยศอันยิ่งใหญ่ให้อำมาตย์โพธิสัตว์ นับแต่นั้นมาพระเจ้าพรหมทัตก็ตรัสแต่พอประมาณ

กิตติชัย พินโน 

ศูนย์มานุษยวิทยาสิรินธร (องค์การมหาชน)

Attribution-NonCommercial-NoDerivs (CC BY-NC-ND)