TLD-003-5292

อำมาตย์โพธิสัตว์ 8 (ชื่อตัวละคร)

สุจชชาดก   นิบาตชาดก  

อำมาตย์โพธิสัตว์เป็นตัวละครในเรื่องสุจชชาดก  จตุกกนิบาต  ในนิบาตชาดก

ในแผ่นดินพระเจ้าพรหมทัต*แห่งเมืองพาราณสี*  พระโพธิสัตว์เสวยพระชาติเป็นอำมาตย์ผู้สำเร็จราชการ  วันหนึ่งพระเจ้าพรหมทัตระแวงว่าโอรสจะเป็นกบฏจึงสั่งให้ไปอยู่ที่อื่น  เมื่อพระองค์สิ้นพระชนม์แล้วให้กลับมาครองราชย์  โอรสจึงพาชายาของตนไปอยู่ป่า เลี้ยงชีพด้วยมูลผลาหาร

ต่อมาโอรสตรวจดูดาวนักษัตรรู้ว่าพระเจ้าพรหมทัตสิ้นพระชนม์จึงจะเสด็จกลับเมือง   ระหว่างทางผ่านภูเขาลูกหนึ่ง  ชายาทูลถามว่าสมมุติว่าพระองค์มีภูเขาเป็นทองคำจะประทานสิ่งใดให้นาง   สวามีตอบว่าจะไม่ประทานสิ่งใดให้เลย  ชายาก็นึกน้อยพระทัย  ครั้นกลับถึงวังนางได้เป็นมเหสี  แต่พระราชาก็ไม่ยกย่องนาง  ทำเสมือนว่านางไม่มีตัวตน   อำมาตย์โพธิสัตว์รู้ว่ามเหสีมีคุณแก่พระราชามากจึงไปทูลมเหสีว่าจะช่วยเหลือ  แล้วนัดแนะว่าเมื่อตนเฝ้าพระราชา ให้นางพูดถึงเรื่องเมื่อครั้งที่นางถามถึงภูเขาทอง 

เมื่ออำมาตย์เข้าเฝ้าพระราชาได้แสร้งทูลถามพระมเหสีว่าเหตุใดจึงไม่ประทานสิ่งใดให้ตนบ้าง   พระมเหสีตอบว่าแม้แต่นางเองก็มิได้รับสิ่งใดจากพระราชาเช่นกันจึงไม่มีของจะให้  แล้วเล่าว่าเมื่อครั้งที่พระราชากับตนพากันเดินทางมารับราชสมบัตินั้น  ได้พบภูเขาลูกหนึ่ง  นางทูลถามพระราชาว่าหากพระองค์มีภูเขาเป็นทองจะประทานอะไรให้นาง แต่พระราชากลับตอบว่าจะไม่ให้อะไรเลย   พระราชาจึงบอกเหตุผลว่าบัณฑิตย่อมทำตามคำพูด  ถ้าไม่ทำก็ย่อมจะไม่พูด   อำมาตย์โพธิสัตว์จึงทูลว่าหญิงที่ไม่ทอดทิ้งสามีในยามตกยากนับเป็นยอดภรรยา  เมื่อสามีมั่งมีขึ้นภรรยาก็ควรได้รับประโยชน์นั้นด้วย  ดังนั้นมเหสีจึงควรจะได้รับการยกย่อง  พระราชานึกถึงคุณของมเหสีจึงประทานความเป็นใหญ่แก่นาง และยกย่องอำมาตย์โพธิสัตว์ว่าเป็นผู้ที่ทำให้พระองค์ระลึกถึงคุณของมเหสีได้

กิตติชัย พินโน 

ศูนย์มานุษยวิทยาสิรินธร (องค์การมหาชน)

Attribution-NonCommercial-NoDerivs (CC BY-NC-ND)