TLD-003-5396

อุทยราช, พระเจ้า (ชื่อตัวละคร)

อุทยชาดก   นิบาตชาดก  

พระเจ้าอุทยราชเป็นตัวละครในเรื่องอุทยชาดก  เอกาทสกนิบาต  ในนิบาตชาดก  เป็นพระโพธิสัตว์

พระโพธิสัตว์เสวยพระชาติเป็นโอรสของพระราชาแห่งสุรุนธนนคร*  ในแคว้นกาสี*ทรงนามว่าอุทยะ  เพราะการประสูติของโอรสทำให้มหาชนทั้งหลายมีความยินดี  อุทยกุมารมีขนิษฐาต่างพระมารดาทรงนามว่าอุทยภัทรา*  พระเจ้ากาสีมีพระประสงค์จะให้โอรสครองราชย์ต่อจากพระองค์  แต่อุทยกุมารทรงประพฤติพรหมจรรย์  ไม่สนพระทัยราชสมบัติ  ครั้นทรงถูกรบเร้ามากเข้าก็ให้ช่างปั้นรูปสตรีทำจากทองคำ  แล้วทูลพระบิดาว่าพระองค์จะทรงรับราชสมบัติก็ต่อเมื่อได้พบเห็นหญิงงามเช่นรูปปั้นนี้  พระเจ้ากาสีจึงมีรับสั่งให้หาหญิงดังกล่าว  แต่ก็ไม่สามารถที่จะหาได้  จึงทรงอภิเษกนางอุทยภัทราให้เป็นมเหสีของอุทยกุมารทั้งๆ ที่ทั้งสองพระองค์ไม่เต็มพระทัย  จึงต่างก็ประพฤติพรหมจรรย์ไม่ทรงเกี่ยวข้องกันในฐานะสามีภรรยา  ครั้นพระราชาสิ้นพระชนม์อุทยกุมารก็ได้ขึ้นเสวยราชย์  พระเจ้าอุทยราชได้ทรงสัญญากับนางอุทยภัทราว่าถ้าใครสิ้นชีวิตก่อนต้องบอกให้รู้ว่าได้ไปเกิดในภพภูมิใด

ครั้นเวลาล่วงไป 700 ปี  พระเจ้าอุทยราชก็สิ้นพระชนม์ไปเกิดเป็นท้าวสักกเทวราช (พระอินทร์) ในสวรรค์ชั้นดาวดึงส์   พระนางอุทยภัทราจึงขึ้นครองราชย์   ครั้นเวลาล่วงไป 700 ปี  ท้าวสักกเทวราชทรงระลึกถึงสัญญาที่ได้กระทำไว้กับนางอุทยภัทราในชาติก่อน  ในตอนกลางคืนจึงเสด็จมายังปราสาทที่นางประทับ  ได้ลองพระทัยพระนางหลายครั้งว่ายังทรงมั่นคงในการรักษาพรหมจรรย์หรือไม่  จนครั้งสุดท้ายท้าวสักกเทวราชก็ประจักษ์ว่าพระนางอุทยภัทรายังคงยึดมั่นในพรหมจรรย์  จึงแสดงองค์ว่าพระองค์คือพระเจ้าอุทยราชซึ่งไปเกิดในเทวโลก  เสด็จมาก็เพื่อจะกระทำข้อสัญญาให้ลุล่วงไป  จากนั้นได้ประทานโอวาทแก่พระนางอุทยภัทราให้ทรงศีล  แล้วเสด็จกลับยังเทวโลก  ฝ่ายพระนางอุทยภัทราก็สละราชสมบัติออกผนวชเป็นดาบสินีพำนักอยู่เพียงลำพังในอุทยาน  เมื่อสิ้นพระชนม์ก็ได้ไปเกิดเป็นบาทบริจาริกาของท้าวสักกเทวราช

สายวรุณ น้อยนิมิตร , ยุพร แสงทักษิณ 

ศูนย์มานุษยวิทยาสิรินธร (องค์การมหาชน)

Attribution-NonCommercial-NoDerivs (CC BY-NC-ND)