ท้าวอุรังยิดเป็นตัวละครในบทละครเรื่องยุขัน เป็นเจ้าเมืองอุรังยิด* มีโอรส 2 องค์ คือ ยุดาหวัน* และยุขัน*

เมื่อปะตาระกาหลา*เขียนตำราปักษีวางไว้ข้างที่บรรทมของท้าวอุรังยิด แล้วดลใจให้ท้าวอุรังยิดหยิบตำราขึ้นอ่าน ท้าวอุรังยิดรู้ว่านกหัสรังสี*ซึ่งอยู่ที่เมืองอุเรเซน* เป็นนกมงคลก็อยากได้  จึงให้หาผู้ไปนำนกตัวนี้มาถวาย  ยุขันรับอาสา  ท้าวอุรังยิดพอพระทัยมากจะให้จัดเตรียมกองทัพออกเดินทาง แต่ยุขันขอไปเพียงลำพัง  ท้าวอุรังยิดเกรงว่ายุขันจะมีอันตรายจึงให้ยุดาหวันเดินทางไปด้วย 

ครั้งที่นางประวะลิ่ม*ชายาของยุขันออกจากเมืองอุรังฆาร*ไปยังเมืองอุรังยิด  นางทูลท้าวอุรังยิดว่าท้าวปะรังศรี*เจ้าเมืองอุรังฆารชิงนกหัสรังสีไปจากยุขันและสังหารนกเพื่อเอาดวงแก้ววิเศษ  ส่วนยุขันเมื่อสังหารท้าวปะรังศรีแล้วได้อภิเษกกับนางบุษหรี*อยู่ที่เมืองอุรังฆาร   ท้าวอุรังยิดกริ้วมากที่ยุขันหลงนางบุษหรีจนไม่ยอมกลับบ้านเมืองจึงคิดจะตัดพ่อตัดลูก ส่วนประไหมสุหรีอุรังยิดก็กริ้วยุขันที่ทอดทิ้งนางประวะลิ่มและยุรังหวัน*โอรส

ฝ่ายยุขันเมื่อรู้ว่านางประวะลิ่มหนีไปก็เกรงว่าท้าวอุรังยิดจะกริ้วหากรู้ว่านกหัสรังสีถูกฆ่า  จึงเหาะไปขอให้ฤๅษีรักขิต*พระอาจารย์ผ่าดวงแก้วออกเป็น 3 ดวง  ดวงหนึ่งชุบเป็นนกหัสรังสี  อีก 2 ดวงชุบเป็นดวงแก้ววิเศษ  แล้วยกทัพออกเดินทางตามหายุดาหวันจนพบ  ทั้งสองชวนกันไปถวายดวงแก้ววิเศษให้ท้าวอุรังยิด  ท้าวอุรังยิดพอพระทัยและหายกริ้ว

ต่อมาท้าวอุรังยิดมอบดวงแก้ววิเศษให้ยุขันกับยุดาหวันคนละดวง แล้วอภิเษกยุขันเป็นกษัตริย์ครองเมืองอุรังยิด  อภิเษกนางประวะลิ่มให้เป็นมเหสีฝ่ายขวา นางบุษหรีได้เป็นมเหสีฝ่ายซ้าย  แล้วตั้งลิขิตเป็นอุปราช  ส่วนยุดาหวันกับนางกัญจะหนา*มเหสีให้กลับไปครองเมืองจะรังหงู*ตามเดิม