ระตูจรกาเป็นตัวละครในบทละครเรื่องอิเหนา เป็นระตูครองเมืองจรกา* มีรูปร่างอัปลักษณ์และเสียงแหบสั่น แต่ต้องการหญิงงามเป็นคู่ครอง ดังคำประพันธ์ที่ว่า ระตูรำพึงถึงองค์ ด้วยรูปทรงอัปลักษณ์หนักหนา ดูไหนมิได้งามทั้งกายา ลักขณาผมหยักพักตร์เพรียง จมูกใหญ่ไม่สง่าราศี จะพาทีแห้งแหบแสบเสียง คิดจะหากัลยาเป็นคู่เคียง ที่งามเพียงสาวสวรรค์ให้เกื้อองค์

จรกาให้ช่างเขียนไปวาดรูปธิดาเมืองต่าง ๆ แต่ไม่มีหญิงใดงามถูกใจ ช่างเขียนจึงไปวาดรูปนางจินดาส่าหรี 3* ธิดาท้าวสิงหัดส่าหรี* และนางบุษบา* ธิดาท้าวดาหา* ช่างเขียนวาดรูปนางบุษบา 2 รูป รูปหนึ่งเป็นรูปที่เพิ่งตื่นบรรทมยังไม่ได้ทรงเครื่อง อีกรูปหนึ่งทรงเครื่องเต็มที่ ระหว่างทางปะตาระกาหลา*ต้องการจะลงโทษอิเหนา*จึงลักรูปที่ทรงเครื่องไปทิ้งไว้ในป่า บันดาลให้วิหยาสะกำ*โอรสท้าวกะหมังกุหนิง*ได้พบ ส่วนอีกรูปหนึ่งช่างเขียนนำขึ้นถวายจรกา จรกาเห็นภาพนางบุษบาก็ถึงแก่สลบ เมื่อฟื้นขึ้นก็ขอให้ระตูล่าสำ*พี่ชายส่งสารไปขอนางบุษบา ท้าวดาหา*โกรธอิเหนาที่บอกเลิกการหมั้นจึงยกนางบุษบาให้จรกา ส่วนวิหยาสะกำเห็นภาพนางบุษบาก็หลงรักเช่นกัน จึงขอให้ท้าวกะหมังกุหนิงส่งสารไปสู่ขอ ท้าวดาหาปฏิเสธเพราะยกนางให้จรกาไปแล้ว ท้าวกะหมังกุหนิงจึงยกทัพไปตีดาหา จรกาไม่มีโอกาสแสดงฝีมือในการรบเพราะยกทัพไปไม่ทัน

อิเหนารบชนะกะหมังกุหนิงเสียก่อน จรกาถูกอิเหนากลั่นแกล้งและถูกอ้างชื่อ 2 ครั้ง ครั้งแรกใช้ชื่อจรกาส่งสารถึงนางบุษบาด้วยถ้อยคำไม่เหมาะสม ครั้งที่ 2 ปลอมตัวเป็นจรกาลักพานางบุษบาไปไว้ที่ถ้ำ ฝ่ายจรกาก็ออกติดตามนางบุษบาแต่ไม่พบ ภายหลังท้าวกุเรปันจึงขอนางจินดาส่าหรีให้จรกาอภิเษกแทนนางบุษบา