จันท์เทวีเป็นตัวละครในบทละครเรื่องสังข์ทอง เป็นมเหสีของท้าวยศวิมล* มีโอรสคือพระสังข์*

นางจันท์เทวีประสูติโอรสเป็นหอยสังข์* นางจันทาเทวี*สนมเอกได้ติดสินบนโหรให้ทำนายว่านางจันท์เทวีและโอรสหอยสังข์เป็นกาลกิณี ท้าวยศวิมลจึงให้เนรเทศนางและโอรสไปจากเมือง

นางจันท์เทวีไปอาศัยอยู่กับตายายในป่า เวลาผ่านไป 5 ปี นางก็ตั้งความปรารถนาที่จะให้โอรสกลายเป็นคน เทวดาสงสารจึงบันดาลเหตุการณ์เพื่อให้พระสังข์ออกมาจากหอยสังข์

วันหนึ่งเมื่อนางจันท์เทวีเข้าป่า เทวดาแปลงเป็นไก่ป่าไปจิกกินข้าวที่นางตากไว้ โอรสของนางจันท์เทวีจึงออกจากหอยสังข์ไปไล่ไก่ป่า และเตรียมข้าวปลาอาหารไว้ให้มารดา เมื่อนางจันท์เทวีกลับมาก็แปลกใจที่มีคนเตรียมอาหารไว้ให้

วันต่อมานางจึงแสร้งเข้าป่าแล้วกลับมาแอบดู ครั้นเห็นโอรสออกจากหอยสังข์ นางจึงทุบหอยสังข์แตก

เมื่อท้าวยศวิมลซึ่งหลงเสน่ห์นางจันทาเทวีรู้ข่าวว่าโอรสหอยสังข์กลายเป็นคนก็สั่งให้เสนาจับพระสังข์ไปฆ่า นางจันท์เทวีรีบติดตามโอรสไปอย่างไม่เกรงกลัวอันตรายใดๆ แต่ในที่สุดพระสังข์ก็ถูกนำไปถ่วงน้ำ นางจันท์เทวีกับพระสังข์จึงพลัดพรากกัน

ภายหลังพระสังข์ได้ไปเป็นบุตรเขยของท้าวสามนต์* พระอินทร์*สงสารนางจันท์เทวีจึงบังคับให้ท้าวยศวิมลออกตามหามเหสีและโอรส ท้าวยศวิมลไปรับนางจันท์เทวีแต่นางก็มิได้ยินดี

ครั้นรู้ว่าพระสังข์ยังมีชีวิตอยู่ นางจึงยอมคืนดีกับท้าวยศวิมล และพากันเดินทางไปเมืองสามนต์*เพื่อติดตามหาพระสังข์ นางจันท์เทวีได้เข้าไปเป็นวิเสท (ผู้ทำกับข้าวของหลวง) อยู่ในวัง วันหนึ่งนางแกงฟักถวายพระสังข์ โดยแกะชิ้นฟัก 7 ชิ้นเป็นเรื่องราวแต่หนหลังของนางและโอรสในวัยเยาว์ ดังคำประพันธ์ว่า

ชิ้นหนึ่งทรงครรภ์กัลยา คลอดลูกออกมาเป็นหอยสังข์

ชิ้นสองต้องขับเที่ยวเซซัง อุ้มลูกไปยังพนาลัย

ชิ้นสามเมื่ออยู่ด้วยยายตา ลูกยาออกช่วยขับไก่

ชิ้นสี่กัลยามาแต่ไพร ทุบสังข์ป่นไปกับนอกชาน

ชิ้นห้าบิตุรงค์ทรงศักดิ์ ให้จับตัวลูกรักมาจากบ้าน

ชิ้นหกจองจำทำประจาน ให้ประหารฆ่าฟันไม่บรรลัย

ชิ้นเจ็ดเพชฌฆาตเอาลูกยา ไปถ่วงลงคงคาน้ำไหล

เป็นเจ็ดชิ้นสิ้นเรื่องอรไท ใครใครไม่ทันจะสงกา

ด้วยวิธีการแยบคายของนางจันท์เทวีทำให้นางได้พบกับพระสังข์ในที่สุด