จันท์สุดาเป็นตัวละครในบทละครเรื่องคาวี

ต้นเรื่องคาวีก่อนที่จะถึงพระราชนิพนธ์บทละครกล่าวถึงนางจันท์สุดาว่าเป็นธิดาของท้าวพรหมจักร*แห่งเมืองจันทรนคร* ซึ่งเป็นเมืองร้างเพราะผู้คนในเมืองรวมทั้งพระบิดามารดาของนางถูกนกอินทรียักษ์สองผัวเมียจับกิน ส่วนนางจันท์สุดารอดตายเพราะพระบิดาได้สร้างกลองใบใหญ่บรรจุนางไว้เพื่อให้รอดพ้นจากนกอินทรี

เมื่อคาวี*เดินทางมาถึงเมืองร้างแห่งนี้ แปลกใจที่ไม่เห็นผู้คน จึงขึ้นไปบนปราสาทพบกลองใหญ่ใบหนึ่ง ลองตีดูก็ไม่เกิดเสียงดังกังวานเหมือนกลองทั่วไป เมื่อแหวะหนังกลองออกก็พบนางจันท์สุดา นางเล่าถึงสาเหตุที่ต้องหลบซ่อนอยู่ในกลองให้คาวีฟัง คาวีฆ่านกอินทรีทั้งสองตัวได้สำเร็จ แล้วอภิเษกกับนางจันท์สุดา นางจันท์สุดามีผมหอม

เมื่อถึงวันสงกรานต์ นางและคาวีไปสรงน้ำในแม่น้ำ นางเก็บผมที่ร่วงใส่ผอบลอยน้ำไป (เนื้อเรื่องต่อจากนี้เป็นบทพระราชนิพนธ์พระบาทสมเด็จพระพุทธเลิศหล้านภาลัย) ท้าวสันนุราช*เจ้าเมืองพัทธวิสัย*เก็บผอบได้ก็หลงใหลใฝ่ฝันถึงเจ้าของผมหอม แล้วให้ป่าวร้องหานาง

ฝ่ายยายเฒ่าทัศประสาท*ข้าเก่าของนางจันท์สุดาอาสาไปพาตัวนางมาให้ นางได้เข้าไปรับใช้ใกล้ชิดนางจันท์สุดาและสังเกตเห็นว่าคาวีเหน็บพระขรรค์แนบกายตลอดเวลาแม้กระทั่งบรรทม จึงยุยงให้นางระแวงสามี แล้วให้นางถามว่าเหตุใดจึงต้องเหน็บพระขรรค์ตลอดเวลา นางจันท์สุดาจึงถามคาวีจนรู้ว่าคาวีถอดดวงใจใส่พระขรรค์ไว้ หากนำพระขรรค์ไปเผาไฟ คาวีก็จะสิ้นชีพ นางจันท์สุดานำความลับนี้ไปเล่าให้ยายเฒ่าทัศประสาทฟัง

วันหนึ่งเมื่อคาวีจะลงสรงน้ำยายเฒ่าก็หลอกให้ฝากพระขรรค์ไว้กับตน แล้วนำพระขรรค์ไปเผาไฟ คาวีก็สลบไป นางจันท์สุดาเข้าใจว่าคาวีตายก็ร้องไห้จนสลบไปด้วย ยายเฒ่าจึงอุ้มนางใส่เรือไปถวายท้าวสันนุราช ท้าวสันนุราชเกี้ยวนางจันท์สุดา แต่นางไม่ไยดี ด้วยความซื่อสัตย์ของนางจันท์สุดาที่มีต่อสามี

เมื่อท้าวสันนุราชเข้าใกล้ก็ไม่อาจแตะต้องตัวนางได้เพราะกายของนางร้อน ทั้งนางยังบริภาษท้าวสันนุราชว่า ไม่คิดว่าแก่เฒ่าจะเข้าโลง ยังโอ่โถงทำหนุ่มน่าบัดสี ไม่ช้านักสักปีหนึ่งสองปี จะได้เกี้ยวกับผีที่ป่าช้า ท้าวสันนุราชจึงประกาศหาผู้มีวิชามาชุบตัวให้เป็นหนุ่ม หลวิชัย*ซึ่งพาคาวีติดตามนางจันท์สุดามาถึงเมืองพัทธวิสัยก็อาสา เมื่อได้โอกาสก็ผลักท้าวสันนุราชตกกองไฟตาย แล้วให้คาวีปลอมเป็นท้าวสันนุราชที่ชุบตัวแล้วเข้าไปหานาง นางก็ไม่ไยดี แต่เมื่อรู้ความจริงทั้งคู่ก็อยู่ร่วมกันอย่างมีความสุข