TLD-003-1036

จุลดาบส (ชื่อตัวละคร)

อุทัญชนีชาดก   นิบาตชาดก  

จุลดาบสเป็นตัวละครในเรื่องอุทัญชนีชาดก เอกนิบาต ในนิบาตชาดก ในแผ่นดินพระเจ้าพรหมทัต พระโพธิสัตว์เสวยพระชาติเป็นดาบสบวชอยู่ในป่ากับบุตร

วันหนึ่งพระดาบสโพธิสัตว์กลับมาจากป่า พบบุตรชายหน้าตาหม่นหมองนั่งซบเซาอยู่ ไม่ติดไฟหุงหาข้าวปลาอาหารอย่างเคย เมื่อไต่ถามดูก็รู้ว่าขณะที่บิดาไปหาผลไม้ในป่าได้มีนางกุมาริกาคนหนึ่งเข้ามาแทะโลมชักชวนให้จุลดาบสไปอยู่ด้วยที่ในเมือง จุลดาบสคิดว่าถ้าบิดาอนุญาตก็จะไปกับนาง พระดาบสโพธิสัตว์รู้ว่าไม่อาจยับยั้งให้บุตรบวชอยู่ในป่าได้อีกต่อไป จึงอนุญาต แต่ได้สั่งบุตรว่า เมื่อใดที่นางกุมาริกานั้นใช้ให้ทำงานให้ ใช้ให้หาสิ่งของให้ ทำให้บุตรเกิดความลำบาก ก็จงระลึกถึงคุณบิดาแล้วรีบหนีกลับมา จุลดาบสไปอยู่กับนางกุมาริกาฉันสามีภรรยา นางบังคับให้จุลดาบสอยู่ในอำนาจของตนแล้วใช้งานต่างๆ เช่น ให้ไปหาเนื้อหาปลา หาน้ำมัน ของกิน หรือสิ่งของต่างๆ ที่นางปรารถนามาให้โดยใช้ถ้อยคำอ่อนหวาน

ในที่สุดจุลดาบสก็ได้คิดว่าตนนั้นถูกนางบังคับราวกับทาส จึงหนีกลับไปที่สำนักของพระดาบสผู้เป็นบิดา พระดาบสโพธิสัตว์สอนให้บุตรเจริญจตุพรหมวิหาร บำเพ็ญกสิณบริกรรมภาวนา ไม่นานก็ได้ฌานสมาบัติ เมื่อสิ้นชีพก็ไปเกิดในพรหมโลกพร้อมกับบิดา

สายวรุณ น้อยนิมิตร , วัลยา ช้างขวัญยืน 

ศูนย์มานุษยวิทยาสิรินธร (องค์การมหาชน)

Attribution-NonCommercial-NoDerivs (CC BY-NC-ND)