กาขาวเป็นตัวละครในบทละครเรื่องพิกุลทอง  เป็นนางยักษ์ผู้เป็นทาสของท้าวเวสสุวัณ*  ถูกสาปให้ลงไปรักษามหาสมุทร  มีกระบองแก้วเป็นอาวุธและมีฤทธิ์แปลงกายได้ 

วันหนึ่งนางยักษ์กาขาวเห็นเรือสำเภาของพระพิไชยมงกุฎ*โอรสท้าวสังข์ศิลป์ไชย*กับนางสุพรรณ*ผ่านเข้ามาในเขตแดนตน นางยักษ์หลงรักพระพิไชยมงกุฎอยากได้เป็นสามีจึงเนรมิตบ้านเมืองใหญ่โตที่ริมฝั่งมหาสมุทรและแปลงกายเป็นหญิงงามเดินออกไปตากผ้าที่ราวทองให้เห็น  ขณะนั้นพระพิไชยมงกุฎออกตามหาเจ้าของผมหอมในผอบที่ลอยน้ำมาและมีจารึกที่ผอบว่าใครเป็นคู่ครองขอให้พบผอบและตามไปช่วยนางซึ่งอยู่ตามลำพังในสำเภา  นางยักษ์กาขาวลวงว่านางเป็นเจ้าของผมหอมและเป็นกำพร้า  พระพิไชยมงกุฎหลงเชื่อและรับนางเป็นชายาอยู่ร่วมกันในเมืองเนรมิต  หลายวันต่อมากลิ่นหอมของผมของนางยักษ์แปลงหายไปแต่ผมในผอบยังหอมอยู่  พระพิไชยมงกุฎสงสัยว่านางที่อยู่ด้วยนี้เป็นนางยักษ์จึงเป่ามนตร์สะกดไว้แล้วเดินทางโดยเรือสำเภาต่อไปจนถึงหาดแก้วพยัคฆี*  สังหารพญาแร้ง*  พานางเจ้าของผมหอมคือนางพิกุลทอง*กลับเมืองและได้นางเป็นชายา

เมื่อนางยักษ์กาขาวฟื้นขึ้นเพราะมนตร์สะกดคลาย  ไม่เห็นพระพิไชยมงกุฎและเรือสำเภาก็ออกติดตามไป  นางแอบซ่อนตัวอยู่ในป่านอกเมืองของพระพิไชยมงกุฎ  คอยหาโอกาสอยู่หลายปี  จนวันหนึ่งรู้ข่าวว่าพระพิไชยมงกุฎจะพาชายากับโอรสทั้งสองประพาสทุ่ง  นางยักษ์จึงออกมาจากป่า  เนรมิตดอกบัวงามดอกใหญ่ขึ้น ส่วนนางยักษ์ซ่อนอยู่ในน้ำ  พอนางพิกุลทองเอื้อมมือเด็ดดอกบัวนางยักษ์ก็ฉุดนางพิกุลทองลงน้ำและสาปให้เป็นชะนี  ต่อเมื่อได้เลือดนางยักษ์มารดร่างจึงจะกลับคืนเป็นมนุษย์  แล้วนางยักษ์ก็แปลงเป็นนางพิกุลทองให้พระพิไชยมงกุฎฉุดขึ้นเรือ  นางยักษ์แปลงรับยม*โอรสองค์เล็กมาให้นม  แต่ยมไม่กินเพราะเหม็นสาบยักษ์จึงร้องไห้ดิ้นหนี  รัก*โอรสองค์โตบอกพระพิไชยมงกุฎว่านางผู้นี้ไม่ใช่มารดา  น้องจึงไม่กินนม  ส่วนมารดาคือชะนีที่ร้องไห้เดินตามมาริมฝั่ง  พระพิไชยมงกุฎโกรธที่โอรสเรียกชะนีเป็นมารดาจึงไล่โอรสทั้งสองขึ้นบกแล้วพานางยักษ์แปลงกลับวัง

สองกุมารอาศัยอยู่กับชะนีพิกุลทองในป่าและเก็บดอกพิกุลทองที่ร่วงจากชะนีเวลาร้องไห้ ไปแลกอาหารในตลาด  พวกวิเสทจำได้จึงไปทูลนางสุพรรณ  นางจึงให้พวกวิเสทไปรับรักและยมจากป่าเข้าวัง  สองพี่น้องเล่าเหตุการณ์ทั้งหมดให้ทราบ  นางสุพรรณให้ตามพระพิไชยมงกุฎและนางยักษ์แปลงมาสอบถาม นางยักษ์บ่ายเบี่ยงว่าที่ทิ้งรักและยมไว้ในป่าเพราะไม่อาจขัดสวามีได้ ขณะที่พูดไม่มีดอกพิกุลทองร่วงลงมาทำให้นางสุพรรณเห็นผิดสังเกต  พระพิไชยมงกุฎรู้ความจริงก็สำนึกผิดจึงให้โอรสพาไปพบชะนีพิกุลทองเพื่อถามวิธีแก้คำสาป  โดยหลอกนางยักษ์แปลงว่าจะออกไปป่าเพราะพบช้างพลายเผือก  เมื่อพบชะนีพิกุลทองและรู้ว่าต้องนำเลือดนางยักษ์แปลงมาอาบร่างชะนีให้ขนเพชรบนศีรษะหล่นจึงจะเป็นมนุษย์ดังเดิมแล้ว  พระพิไชยมงกุฎก็ให้ทำจั่นดัก  ให้กุมารทั้งสองเข้าไปนั่งในจั่นเพื่อล่อชะนีให้เข้าไปหา  เมื่อดักชะนีได้แล้วพระพิไชยมงกุฎให้เสนาไปตามนางยักษ์แปลงมาที่อุทยาน  บอกว่าพระองค์คอยอยู่เพื่อพาไปชมพรรณไม้ เมื่อนางยักษ์แปลงมาถึงพระพิไชยมงกุฎปลอบประโลมให้นอนร่วมอาสน์กับพระองค์ในพลับพลาจนนางยักษ์แปลงหลับ พระพิไชยมงกุฎร่ายมนตร์กำกับและมอบพระขรรค์ให้เพชฌฆาตฟันนางยักษ์แปลง  ร่างกลับเป็นยักษ์เลือดไหลเต็มอุทยาน  พระพิไชยมงกุฎให้เสนานำเลือดไปรดชะนีจนกว่าจะร้องเรียกหาโอรส  ในที่สุดนางพิกุลทองได้กลับเป็นมนุษย์ดังเดิม  ส่วนศพนางยักษ์นั้นพระพิไชยมงกุฎประกาศให้พลเมืองมาช่วยกันเชือดและขนไปให้พ้นอุทยาน