TLD-003-1162

ฉัททันต์ 1 (ชื่อตัวละคร)

ฉัททันตชาดก   นิบาตชาดก  

ฉัททันต์เป็นตัวละครในเรื่องฉัททันตชาดก ติงสนิบาต ในนิบาตชาดก เป็นพระโพธิสัตว์ เป็นพญาช้างอยู่ที่สระฉัททันต์ในป่าหิมพานต์

พญาฉัททันต์เป็นช้างมีฤทธิ์เหาะได้ มีกายสีขาว ปากและเท้าสีแดง งายาว 30 ศอก เปล่งปลั่งด้วยรัศมี 6 สี จึงได้ชื่อว่าฉัททันต์ พญาฉัททันต์เป็นหัวหน้าช้าง 8,000 ตัว มีนางช้าง 2 ตัว เป็นชายา คือจุลสุภัททา*และมหาสุภัททา*

วันหนึ่งขณะที่พญาฉัททันต์พานางช้างและบริวารไปชมต้นรังซึ่งมีดอกบาน พญาฉัททันต์ก็เข้าชนต้นรังเต็มที่จนใบไม้แห้ง กิ่งไม้แห้ง และมดแดงมดดำกระเด็นไปถูกนางช้างจุลสุภัททาซึ่งยืนอยู่เหนือลม ส่วนเกสรดอกไม้และใบไม้สดๆโปรยปรายลงมาถูกนางช้างมหาสุภัททาซึ่งอยู่ใต้ลม นางช้างจุลสุภัททาโกรธเพราะคิดว่าพญาฉัททันต์ลำเอียงจึงทำให้เป็นเช่นนั้น

อยู่มาวันหนึ่งพญาฉัททันต์พาชายาและบริวารไปอาบน้ำ ช้างตัวหนึ่งพบดอกบัวใหญ่มีกลีบ 7 ชั้นก็เก็บมาให้พญาฉัททันต์ พญาฉัททันต์ยื่นให้นางช้างมหาสุภัททา นางช้างจุลสุภัททาน้อยใจและผูกใจเจ็บพญาฉัททันต์ ต่อมาเมื่อนางช้างจุลสุภัททานำผลไม้ไปถวายพระปัจเจกพุทธเจ้า นางจึงได้ตั้งความปรารถนาขอไปเกิดในสกุลมัทราช ให้มีชื่อว่าสุภัททาราชกัญญา และให้ได้เป็นมเหสีองค์โปรดของพระเจ้าพาราณสี จะได้ขอให้พระเจ้าพาราณสีส่งนายพรานมาสังหารพญาฉัททันต์ด้วยศรอาบยาพิษ แล้วตัดงาอันมีรัศมี 6 สีมาให้นาง

ตั้งแต่นั้นมานางช้างจุลสุภัททาก็ไม่กินน้ำกินหญ้าจนร่างกายซูบผอมและล้มตายในเวลาไม่นาน นางช้างจุลสุภัททาได้ไปเกิดเป็นนางสุภัททาราชกัญญา*ตามปรารถนา เมื่อได้เป็นมเหสีพระเจ้าพาราณสีก็เป็นที่โปรดปราน นางรำลึกถึงเหตุการณ์ในอดีตชาติได้ ก็หาทางที่จะให้ได้งาทั้งคู่ของพญาฉัททันต์ นางแสร้งทำเป็นแพ้ท้องและปรารถนาของที่หาได้ยาก ขอให้พระราชาเรียกพรานป่าทั้งหลายมาชุมนุมกัน พระราชาให้ป่าวร้องจนมีพรานป่าจำนวน 60,000 คนมาเฝ้า นางสุภัททาเห็นพรานป่าผู้หนึ่งชื่อโสณุดร*มีลักษณะบุรุษโทษ จึงเลือกให้เป็นผู้เดินทางไปสังหารพญาช้างฉัททันต์และนำงาทั้งคู่มา แล้วนางก็สั่งให้จัดเตรียมอาวุธ เครื่องใช้ต่างๆ และเสบียงให้แก่พรานโสณุดร

นายพรานโสณุดรเดินทาง 7 ปี 7 เดือน 7 วัน จึงถึงสระฉัททันต์ที่พญาช้างอยู่ ระหว่างทางที่พญาช้างฉัททันต์จะไปอาบน้ำที่สระ นายพรานขุดหลุมลงไปซ่อนอยู่โดยเอาผ้ากาสาวพัสตร์คลุมร่างไว้ เมื่อพญาช้างเดินมาถึงข้างหลุม นายพรานก็ยิงธนูอาบยาพิษไปถูกพญาช้าง พญาช้างร้องเสียงดังแล้วกระทืบดินปากหลุมหวังจะจับตัวผู้ยิงออกมาฆ่าเสีย แต่เมื่อเห็นผ้ากาสาวพัสตร์ก็ไม่กล้าทำอันตราย กลับเอางวงยกตัวนายพรานขึ้นมาจากหลุม

ครั้นได้ถามนายพรานและรู้ว่านางสุภัททามเหสีของพระเจ้าพาราณสีสั่งให้มาฆ่าตน พญาฉัททันต์ก็รู้ว่าเป็นการจองเวรของนางช้างจุลสุภัททา จึงบอกให้นายพรานรีบตัดงาทั้งคู่ของตน พญาฉัททันต์กล่าวแก่นายพรานว่างาคู่นี้เป็นของรักยิ่ง แต่ตนก็รักพระสัพพัญญุตญาณยิ่งกว่า จึงยอมบริจาคงาทั้งคู่นี้ให้ เมื่อนายพรานได้งาแล้วจะกลับไป พญาฉัททันต์ก็อธิษฐานขอให้ระยะเวลาเดินทางย่นลงเหลือเป็น 7 วัน แล้วพญาฉัททันต์ก็ล้มลงขาดใจตาย เมื่อนายพรานนำงาทั้งคู่ไปถวายนางสุภัททา นางใช้วงตาลที่ทำด้วยแก้วมณีช้อนงาขึ้นมาวางไว้แทบอุระ พลางรำพันถึงสามีที่รักในชาติก่อนด้วยความอาลัย แล้วความโศกก็อุบัติขึ้นจนไม่อาจสะกดกลั้นได้ ในที่สุดนางก็หัวใจสลายและสิ้นชีวิตในวันนั้นเอง

สายวรุณ น้อยนิมิตร , กุสุมา รักษมณี 

ศูนย์มานุษยวิทยาสิรินธร (องค์การมหาชน)

Attribution-NonCommercial-NoDerivs (CC BY-NC-ND)