TLD-003-1163

ฉัททันต์ 2 (ชื่อตัวละคร)

พระยาฉัททันต์  

ฉัททันต์เป็นตัวละครในเรื่องพระยาฉัททันต์กลอนสวด เป็นพระโพธิสัตว์ในชาติที่เกิดเป็นพญาช้างตระกูลฉัททันต์

พระยาฉัททันต์มีกายสูง 30 เส้น มีงาใหญ่ยาวขนาดสามอ้อม อยู่กับบริวาร 99,000 ตัวในป่าหิมพานต์ นางช้างผู้เป็นเมียเอกมีชื่อว่า สุพัตรา* มีผิวสีเงินยวง นางช้างเมียรองอีก 3 ตัว ได้แก่ นางแก้วสุพัตรา* ผู้มีผิวกายแดงออกสีชมพู นางเกษสุพัตรา* มีผิวสีจำปา และนางจุลพัตรา* มีผิวสีนิล พระยาฉัททันต์เป็นผู้ถือศีลภาวนาและสั่งสอนช้างบริวารให้อยู่ในศีลในธรรม แต่ถึงกระนั้นก็มิอาจหลีกเลี่ยงจากวิบากกรรมได้

เมื่อเกิดเหตุขึ้นในวันหนึ่ง ขณะที่เดินเที่ยวอยู่ในป่าได้เห็นต้นมะเดื่อออกลูกสุกแดง จึงใช้งวงเหนี่ยวกิ่งมะเดื่อส่งให้นางช้างบริวารลิ้มลอง บังเอิญกิ่งมะเดื่อที่ส่งให้นางจุลพัตรามีรังมดแดงติดมาด้วย นางจึงถูกมดแดงกัด ด้วยความโกรธนางได้กล่าวโทษพระยาฉัททันต์ว่าไม่มีความเป็นธรรม และได้อธิษฐานขอไปเกิดจองเวรล้างผลาญพระยาฉัททันต์ในชาติต่อไปก่อนที่นางจะอกแตกตาย

ในชาติต่อมานางช้างเกิดใหม่เป็นนางจุลพัตราธิดาพระเจ้าพรหมทัต* และต้องการนอนบนพระแท่นที่ทำจากงาช้าง พระเจ้าพรหมทัตจึงให้ป่าวประกาศหาคนที่สามารถไปนำงาของพระยาฉัททันต์ในป่าหิมพานต์มาถวาย พรานโสอุดร*ขันอาสาและเดินทางเข้าป่าเพื่อฆ่าพระยาฉัททันต์ คืนก่อนที่จะถูกสังหาร พระยาฉัททันต์ฝันว่าไฟลุกไหม้ทั่วป่าหิมพานต์ บริวารช้างต่างพากันแตกตื่นหนีตาย พระยาฉัททันต์ล้มลงกลางไฟ งางวงหลุดออกจากร่าง จึงร้องให้นางช้างสุพัตรามาช่วย นางก็ได้เข้ามาช่วยดับไฟจนตัวตาย เลือดไหลนอง พระยาฉัททันต์ตกใจตื่นจากฝัน เมื่อได้พิจารณานิมิตก็เศร้าเสียใจเพราะรู้ว่าจะมีนายพรานเข้ามาทำร้าย

รุ่งเช้าจึงได้บอกเมียและบริวารให้เข้าป่าไป ส่วนตนจะอยู่รักษาศีล ณ ที่นั้น เมื่อบริวารช้างลับสายตาไป พรานโสอุดรซึ่งแอบซ่อนอยู่ในอุโมงค์ใต้บริเวณที่นอนของพระยาช้างได้ใช้หน้าไม้ใส่ลูกปืนยายิงพระยาฉัททันต์ล้มลง เสียงร้องของพระยาฉัททันต์ทำให้บริวารช้างกรูกันกลับมา ด้วยความเมตตาและมิได้จองเวรต่อพราน พระยาฉัททันต์รีบใช้เท้าปิดปากอุโมงค์ที่มีพรานซ่อนอยู่เพราะกลัวช้างบริวารจะเข้าทำร้าย หลังจากที่หลอกนางสุพัตราและช้างบริวารให้ไปทางอื่นแล้ว พระยาฉัททันต์ได้สอบถามเอาความจริงจากนายพรานด้วยเมตตา และเมื่อได้รู้ว่าสาเหตุมาจากนางจุลพัตรา จึงได้เล่าเหตุการณ์ในอดีตให้นายพรานฟัง และเร่งให้พรานเลื่อยงาไปให้นางตามความประสงค์ พระยาช้างได้ประกาศต่อหน้าเทวดาอธิษฐานขอบริจาคงาเป็นทาน และได้เลื่อยงาออกส่งให้พราน พร้อมทั้งได้มอบคาถาป้องกันภัยให้ ก่อนที่จะขาดใจตายไปเกิดเป็นเทพบุตรในสวรรค์ชั้นดาวดึงส์

สุกัญญา สุจฉายา 

ศูนย์มานุษยวิทยาสิรินธร (องค์การมหาชน)

Attribution-NonCommercial-NoDerivs (CC BY-NC-ND)