การันทิยมาณพเป็นตัวละครในเรื่องการันทิยชาดก ปัญจกนิบาต ในนิบาตชาดก  เป็นพระโพธิสัตว์

ในแผ่นดินพระเจ้าพรหมทัตแห่งเมืองพาราณสี  พระโพธิสัตว์เกิดในตระกูลพราหมณ์  เมื่อเจริญวัยได้เป็นศิษย์ของอาจารย์ทิศาปาโมกข์ และได้ชื่อว่าการันทิยมาณพ  อาจารย์ทิศาปาโมกข์มักให้ศีลแก่ผู้ที่มิได้ปรารถนา เช่น นายพราน เป็นต้น ซึ่งเมื่อรับศีลไปแล้วก็มิได้รักษา  วันหนึ่งมีมาณพ 500 คนมาหาอาจารย์  การันทิยมาณพประสงค์จะเตือนให้อาจารย์เลิกให้ศีลแก่ผู้ที่มิได้ขอ  ขณะพามาณพเดินทางไปถึงลำธารแห่งหนึ่ง  การันทิยมาณพก็ขนหินก้อนใหญ่ทิ้งลงในลำธาร  มาณพทั้งหลายแปลกใจจึงรีบไปหาอาจารย์  เมื่ออาจารย์ถาม  การันทิยมาณพก็ตอบว่าที่พยายามทิ้งก้อนหินลงน้ำก็เพื่อจะให้แผ่นดินและมหาสมุทรเสมอกัน  เมื่ออาจารย์เตือนว่าไม่สามารถทำเช่นนั้นได้  การันทิยมาณพก็ตอบว่า  การนำบุคคลทุศีลซึ่งไม่รู้จักกุศลให้พ้นจากสังสารวัฏก็ไม่อาจทำได้เช่นกัน