TLD-003-1269

เชือกมนตร์ (ชื่อปกิณกะ)

ดาหลัง  

เชือกมนตร์เป็นอาวุธวิเศษในบทละครเรื่องดาหลัง เป็นอาวุธที่เทวดาประสาทให้ เชือกมนตร์มีอิทธิฤทธิ์ทำตามคำสั่งของผู้ครอบครอง จะให้จับมัดผู้ใด พาไปที่ใดก็ได้ และเมื่อพาคนที่จับไปขังแล้ว เชือกมนตร์ก็จะกลับไปหาเจ้าของตามเดิม

ในเรื่องดาหลังปรากฏการใช้เชือกมนตร์ของตัวละครต่าง ๆ ตามลำดับดังนี้

เชือกมนตร์ของศิริกัน

ศิริกัน*เป็นโอรสท้าวกาหลัง* เกิดแต่ลิกูมเหสีลำดับที่ 4 หลงรักนางอุหลันหยา* ภรรยาของกุดาวิราหยา* (จะหรังกะหนังโหละ*) ซึ่งเป็นแขกเมืองมาพักชั่วคราวในเมืองกาหลัง* ศิริกันทูลพระบิดาขอนางให้ตน ศิริกันถูกบิดาบริภาษอย่างรุนแรง ทำให้ทั้งโกรธและอาย อยากแก้แค้น และหาทางชิงนางให้ได้ จึงไปบำเพ็ญตบะในป่าเจ็ดวันเจ็ดคืนจนเทวดาทนไม่ได้ต้องให้เชือกมนตร์ ศิริกันใช้เชือกมนตร์มัดคู่ต่อสู้คือ กุดาวิราหยา และมิสาหยังส่าหรี*

ฝ่ายว่าเชือกมนตร์เทวา ก็มาดังวาจาฉับพลัน

รวดเร็วดังมีวิญญาณ ก็มัดสองภูบาลไว้แข็งขัน

แล้วไปไว้ตรุในไพรวัน ครั้นแล้วเชือกนั้นก็กลับมา

เมื่อท้าวกาหลังออกมารบ ศิริกันก็ใช้เชือกมนตร์มัดพระองค์ไปใส่ตรุเช่นเดียวกัน โดยปกติเมื่อเสร็จภารกิจ เชือกมนตร์จะกลับไปหาเจ้าของ แต่ครั้งนี้ด้วยผลกรรมที่ทำกับบิดาของตน เชือกจึงไม่กลับไปหาศิริกัน

เชือกมนตร์ของระตูมงกล

ระตูมงกล*มีเชือกมนตร์ซึ่งได้จากเทวดา ระตูมงกลใช้เองบ้าง ให้โอรสคือมังกันติกาหรา*ใช้บ้าง ทั้งสองคนเชื่อในฤทธิ์ของเชือกมนตร์มาก เมื่อระตูมงกลเห็นกองทัพอันเกรียงไกรของปันหยี*ก็รู้ว่าศึกครั้งนี้ใหญ่หลวง และเข้าใจได้ว่าเหตุใดระตูเจ้าเมืองต่าง ๆ จึงต้องยอมแพ้แก่โจรป่า “เว้นไว้แต่กูผู้เรืองฤทธิ์ ด้วยได้เชือกเทพนิมิตดังประสงค์”

ปันหยีใช้เวทมนตร์ลอบเข้าไปในกองทัพของมงกล ทางฝ่ายมงกลก็ตอบโต้ ระเด่นมังกันติกาหรา ให้ทหารที่มีมนตร์หายตัวได้ไปวางเพลิงในค่ายของปันหยี โดยวางแผนกับบิดาให้ใช้เชือกมนตร์จับปันหยีมาให้ได้ขณะที่ปันหยีมาคุมการดับไฟ แต่ผู้ที่มาคุมการดับไฟคือกุดาวิราหยาและกุสุมาหรา* โอรสของปันหยีซึ่งเกิดแต่นางจินตะหราวาตี* ระตูมงกลตั้งใจใช้เชือกมัดปันหยี แต่เป็นเวลากลางคืนจึงดูไม่ถนัด จึงส่งเชือกไปมัดผิดตัว ทำให้ระตูมงกลผิดหวังมากที่จับปันหยีไม่ได้

เชือกมนตร์ของปันหยี

เมื่อปันหยี (อิเหนา*) รู้ว่าอนุชาและโอรสถูกเชือกมนตร์ของระตูมงกลจับไป ทั้งเสียใจ เป็นห่วง และแค้นใจ ปันหยีคร่ำครวญพลางเดินพลางจนมาถึงลำธารขนาดใหญ่ มีจระเข้อยู่ในลำธาร จระเข้นี้เป็นเทวดาต้องโทษถูกสาปให้มาเกิดเป็นจระเข้ ต่อเมื่อมีผู้อยู่ในวงศ์เทวามาฆ่าจึงจะพ้นคำสาป จระเข้เห็นท่วงทีปันหยีก็คาดว่าจะเป็นวงศ์เทวาจึงท้าทายให้ฆ่า ปันหยีฆ่าจระเข้ตาย เทวดาก็พ้นคำสาปจึงต้องการตอบแทนบุญคุณ เทวดาถามถึงสาเหตุที่ปันหยีมาเดินในป่าเวลาดึก ปันหยีเล่าความทุกข์ร้อนให้ทราบ และขอเชือกมนตร์จากเทวดา เทวดาจึงชุบเชือกมนตร์ให้ปันหยี

ต่อมาปันหยีลอบเข้าไปในกองทัพระตูมงกล ช่วยอนุชาและโอรส แล้วท้าทายให้ระตูมงกล ออกมาต่อสู้ เมื่อระตูมงกลและโอรสออกมาต่อสู้ท้าทายกันตามสมควรแล้ว ปันหยีก็ใช้เชือกมนตร์มัดระตูมงกลและโอรสให้ลอยมาใกล้ ๆ ช้างทรงของตน แล้วใช้ง้าวตัดศีรษะของระตูมงกลและโอรสในทันที

วิพุธ โสภวงศ์ 

ศูนย์มานุษยวิทยาสิรินธร (องค์การมหาชน)

Attribution-NonCommercial-NoDerivs (CC BY-NC-ND)