รหัสชุดข้อมูล
ชื่อ - สกุล
พระเจ้าบรมวงศ์เธอ กรมหลวงภูวเนตรนรินทรฤทธิ์
เกิด
วันที่ 24 พฤษภาคม พ.ศ. 2344
เสียชีวิต
วันที่ 28 พฤศจิกายน พ.ศ. 2399
ประวัติ
พระเจ้าบรมวงศ์เธอ กรมหลวงภูวเนตรนรินทรฤทธิ์ พระนามเดิม พระองค์เจ้าทินกร พระราชโอรสพระองค์ที่ 35 ในพระบาทสมเด็จพระพุทธเลิศหล้านภาลัย ประสูติแต่เจ้าจอมมารดาศิลา (ราชินิกุลบางช้าง) เมื่อวันที่ 24 พฤษภาคม พ.ศ. 2344
ในสมัยรัชกาลที่ 4 พระบาทสมเด็จพระจอมเกล้าเจ้าอยู่หัวทรงพระราชดำริว่า พระเจ้าพี่ยาเธอ พระองค์เจ้าทินกรทรงพระปรีชารอบรู้ในราชกิจต่าง ๆ จึงทรงพระกรุณาโปรดเกล้าฯ สถาปนาเป็นพระเจ้าพี่ยาเธอ กรมหลวงภูวเนตรนรินทรฤทธิ์เมื่อ พ.ศ.2394 โปรดให้ว่าราชการกรมพระนครบาลอยู่ระยะหนึ่ง
กรมหลวงภูวเนตรนรินทรฤทธิ์ทรงนิพนธ์โคลงและกลอนไว้หลายเรื่อง แต่มีผู้รู้จักพระองค์ในฐานะกวีน้อยมาก เนื่องจากพระนิพนธ์ไม่ได้รับการเผยแพร่เท่าที่ควร และพระนิพนธ์หลายเรื่องเป็นเพียงต้นฉบับตัวเขียนอยู่ในห้องเอกสารโบราณของหอสมุดแห่งชาติ ด้วยเหตุนี้จึงไม่ทราบจำนวนพระนิพนธ์แน่ชัด แต่ที่มีจำนวนมากที่สุดคือพระนิพนธ์บทละครนอก
กรมหลวงภูวเนตรนรินทรฤทธิ์สิ้นพระชนม์ในรัชกาลที่ 4 เมื่อวันที่ 28 พฤศจิกายน พ.ศ.2399 พระชนมายุได้ 56 ปี ทรงเป็นต้นราชสกุลทินกร
ผลงาน / งานประพันธ์
บทละครนอก
1. บทละครเรื่องแก้วหน้าม้า
2. บทละครเรื่องไกรทอง ตอนต้น
3. บทละครเรื่องมณีพิชัย ตอนต้น
4. บทละครเรื่องสุวรรณหงส์ บางตอน
5. บทละครเรื่องเทวัญนางคุลา บางตอน
โคลง
1. โคลงนิราศฉะเชิงเทรา
2. โคลงภาพฤาษีดัดตน
เพลงยาว ได้แก่ เพลงยาวสังวาส
พระนิพนธ์อื่นๆ ได้แก่ คำฤษฎี (ทรงนิพนธ์ร่วมกับสมเด็จพระมหาสมณเจ้า กรมพระปรมานุชิตชิโนรส และพระเจ้าบรมวงศ์เธอ กรมหลวงวงษาธิราชสนิท)
ผู้เรียบเรียง
เอกสารอ้างอิง
จตุพร มีสกุล. “การศึกษาเชิงวิเคราะห์บทละครนอกพระนิพนธ์ในพระเจ้าบรมวงศ์เธอ กรมหลวงภูวเนตรนรินทรฤทธิ์.” วิทยานิพนธ์ปริญญาอักษรศาสตรมหาบัณฑิต สาขาภาษาไทย คณะอักษรศาสตร์ จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย, 2540.
ภูวเนตรนรินทรฤทธิ์, พระเจ้าบรมวงศ์เธอ กรมหลวง. บทละครนอกเรื่องแก้วหน้าม้า. กรุงเทพ : กองวรรณกรรมและประวัติศาสตร์, 2544.
ยุวรินธร วันสนุก “รำลึกกวีเอกรัตนโกสินทร์ตอนต้น กรมหลวงภูวเนตรนรินทรฤทธิ์.” มติชนรายวัน (10 พฤศจิกายน 2548)
คำสำคัญ
นามานุกรม