รหัสชุดข้อมูล
ชื่อ - สกุล
เกิด
เสียชีวิต
วันที่ 10 ตุลาคม พ.ศ. 2450
ประวัติ
เป็นบุตรพระพรหมธิบาล (จอน) เกิดในสกุลบุนนาค มารดาชื่อ เปรม เป็นหลานสมเด็จเจ้าพระยาบรมมหาประยูรวงศ์ (ดิศ บุนนาค) ได้ศึกษากฎหมายในสำนักกรมหลวงพิชิตปรีชากร นายแช่มเข้ารับราชการเป็นมหาดเล็กในรัชสมัยพระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว ต่อมาในพ.ศ. 2426 ทรงพระกรุณาโปรดเกล้าฯ ให้เป็นขุนประชาคดีกิจ รับราชการในศาลแพ่งกลาง กรมมหาดไทย และได้เคยตามเสด็จกรมหลวงพิชิตปรีชากรออกไปรับราชการหัวเมืองมณฑลชั้นนอก เมื่อครั้งเสด็จไปภาคเหนือเมื่อพ.ศ. 2427
ต่อมาใน พ.ศ. 2430 พระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัวทรงพระกรุณาโปรดเกล้าฯ ให้ขุนประชาคดีกิจไปจัดงานนิทรรศการที่ฮานอยตามคำเชิญของสถานทูตฝรั่งเศส
พ.ศ. 2432 ขุนประชาคดีกิจได้เป็นหลวงประชาคดีกิจ รับราชการในกระทรวงมหาดไทยถือศักดินา 600 และเป็นพระประชาคดีกิจ และได้ตามเสด็จกรมหลวงพิชิตปรีชากรออกไปรับราชการทางมณฑลอุบลเมื่อพ.ศ. 2434 อีกครั้งหนึ่ง ในครั้งนี้ได้เป็นหัวหน้าในการรบศึกที่เมืองสีทันดร มีความดีความชอบ จึงได้เป็นพระยาประชากิจกรจักร ตำแหน่งอธิบดีผู้พิพากษาศาลแพ่งกลางเมื่อ พ.ศ. 2436 และได้รับพระราชทานเครื่องราชอิสริยาภรณ์ทุติยจุลจอมเกล้า เมื่อ พ.ศ. 2448
พระยาประชากิจกรจักรรับราชการในตำแหน่งกรรมการศาลฎีกาจนถึงแก่อนิจกรรม
ผลงาน / งานประพันธ์
1. โคลงภาพเรื่องรามเกียรติ์ที่วัดพระศรีรัตนศาสดาราม*
ห้องที่ 87 รวมโคลง 28 บท เนื้อความตั้งแต่ทศกัณฐ์จัดทัพออกรบจนถึงทศกัณฐ์ยกทัพกลับเมืองลงกา (แต่งเมื่อครั้งยังเป็นนักเรียน)
2. ว่าด้วยภาษาต่าง ๆ ในสยามประเทศ
3. โคลงยอพระเกียรติสมเด็จพระเจ้าบรมวงศ์เธอ เจ้าฟ้ามหามาลา กรมสมเด็จพระบำราบปรปักษ์ โคลงที่ 27 คชกรรมสาตร
4. ลูกขุนคือผู้ใด
5. พงศาวดารโยนก (นำมารวมปรับปรุงใหม่จากเรื่องเดิมที่เรียบเรียงไว้เป็นพงศาวดารหริภุญไชย และเรื่องประวัติศาสนา)
ผู้เรียบเรียง
สยาม ภัทรานุประวัติ, พลตรี หม่อมราชวงศ์ศุภวัฒย์ เกษมศรี
เอกสารอ้างอิง
การแต่งตั้งขุนนางไทยในสมัยรัชกาลที่ 5. กรุงเทพฯ : กองจดหมายเหตุแห่งชาติ กรมศิลปากร, 2521.
ราชกิจจานุเบกษาในรัชกาลที่ 5 เล่มที่ 1 - 2. กรุงเทพฯ : ต้นฉบับ, 2549.
ราชกิจจานุเบกษาในรัชกาลที่ 5 เล่ม 4. กรุงเทพฯ : ต้นฉบับ, 2549.
ราชกิจจานุเบกษาในรัชกาลที่ 5 เล่ม 6. กรุงเทพฯ : ต้นฉบับ, 2549.
รายงานการประชุมเสนาบดีสภารัชสมัยพระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว ภาคที่ 2 รายงานการประชุมเสนาบดีสภา ร.ศ. 112 ตอน 1. กรุงเทพฯ : กรมศิลปากร, 2547.
สมโภชพระนครครบร้อยปี. พระนคร : รุ่งเรืองรัตน์, 2503. (สมเด็จพระนางเจ้ารำไพพรรณี พระบรมราชินีในรัชกาลที่ 7 โปรดให้พิมพ์ในงานพระราชทานเพลิงศพท้าววรคณานันท์(ม.ร.ว. แป้ม มาลากุล) ณ พระเมรุวัดเทพศิรินทราวาส วันที่ 12 พฤษภาคม 2503)
คำสำคัญ
นามานุกรม