Thai Literature Directory : ฐานข้อมูลนามานุกรมวรรณคดีไทย

รหัสชุดข้อมูล

TLD-002-050

ชื่อ - สกุล

เจ้าพระยาเทเวศร์วงศ์วิวัฒน์ นามเดิม หม่อมราชวงศ์หลาน

เกิด

พ.ศ. 2395

เสียชีวิต

วันที่ 1 มกราคม พ.ศ. 2465

ประวัติ

เจ้าพระยาเทเวศร์วงศ์วิวัฒน์ นามเดิม หม่อมราชวงศ์หลาน เป็นบุตรพระวรวงศ์เธอ พระองค์เจ้าสิงหนาทราชดุรงคฤทธิ (ซึ่งเป็นพระโอรสกรมพระพิทักษ์เทเวศร์) กับหม่อมสุด บุตรีขุนพัฒน์ (ทอง) เจ้าพระยาเทเวศร์วงศ์วิวัฒน์เป็นพระราชนัดดาที่ทรงพระเมตตาเป็นพิเศษ ทรงเรียกว่า “หลาน” ทุกคราว จนกลายเป็นชื่อไปตลอดอายุ ได้ถวายตัวเข้ารับราชการในรัชกาลที่ 4 เมื่อถึงรัชกาลที่ 5 ทรงพระกรุณาโปรดเกล้าฯ ให้เป็นนายกวดมหาดเล็กหุ้มแพร แล้วเป็นนายจ่ายง ต่อมาเป็นหลวงเดชนายเวร ภายหลังเป็นเจ้าหมื่นสรรเพธภักดี แล้วเลื่อนเป็นพระยาเทเวศร์วงศ์วิวัฒน์ จางวางมหาดเล็ก ครั้นถึง พ.ศ. 2443 พระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัวทรงพระกรุณาโปรดเกล้าฯ สถาปนาเป็นเจ้าพระยาเทเวศรวงศ์วิวัฒน์

ผลงาน / งานประพันธ์

1. โคลงเฉลิมพระเกียรติยศพระเจ้ากรุงธนบุรี ในเรื่องกลอนจารึกแต่งประทีปที่บางปะอิน*

2. บทละครเรื่องพระลอ* ซึ่งสมเด็จพระเจ้าบรมวงศ์เธอ กรมพระยาดำรงราชานุภาพทรงตัดบางส่วนไปต่อกับบทละครเรื่องพระลอนรลักษณ์* พระนิพนธ์ในกรมพระราชวังบวรมหาศักดิพลเสพย

3. บทสักวาของพระยาเทเวศร์วงศ์วิวัฒน์ (ยศในขณะนั้น) เล่นถวายในการฉลองพระราชลัญจกรครบหมื่นวัน

เอกสารอ้างอิง

เรื่องตั้งเจ้าพระยาในกรุงรัตนโกสินทร์. พิมพ์ครั้งที่ 5. กรุงเทพฯ : กรมศิลปากร, 2545. (คณะกรรมการจัดพิมพ์หนังสือที่ระลึกและจดหมายเหตุพระราชพิธีสมมงคลพระชนมายุเท่าพระบาทสมเด็จพระพุทธยอดฟ้าจุฬาโลกมหาราช)

สมภพ จันทรประภา. เรื่องราวในชีวิตดุจเทพนิยายของ “ดอกไม้สด”. พิมพ์ครั้งที่ 2. กรุงเทพฯ : แพร่พิทยา, 2516.

อนุสรณ์ในงานพระราชทานเพลิงศพ หม่อมหลวงสำลี อิศรพงศ์พิพัฒน์ ณ เมรุวัดมกุฏกษัตริยาราม 5 มกราคม 2517. กรุงเทพฯ : วัชรินทร์การพิมพ์, 2516.

คำสำคัญ

เจ้าพระยาเทเวศร์วงศ์วิวัฒน์ , หม่อมราชวงศ์หลาน , หลาน กุญชร , หม่อมราชวงศ์หลาน กุญชร , นายกวดมหาดเล็กหุ้มแพร , นายจ่ายง , หลวงเดชนายเวร , เจ้าหมื่นสรรเพธภักดี , พระยาเทเวศร์วงศ์วิวัฒน์ จางวางมหาดเล็ก ,

นามานุกรมวรรณคดีไทย