รหัสชุดข้อมูล
ชื่อ - สกุล
เจ้าฟ้าธรรมธิเบศร (เจ้าฟ้ากุ้ง)
เกิด
เสียชีวิต
ประวัติ
พระราชโอรสพระองค์ใหญ่ในสมเด็จพระเจ้าอยู่หัวบรมโกศ พระราชชนนีคือสมเด็จพระพันวัสสาใหญ่ หรือกรมหลวงอภัยนุชิต เมื่อสมเด็จพระราชบิดาเสวยราชย์แล้ว ทรงพระกรุณาโปรดเกล้าฯ สถาปนาให้เป็นเจ้าฟ้าธรรมธิเบศร กรมขุนเสนาพิทักษ์ เจ้าฟ้าธรรมธิเบศรทรงเป็นกวีเอกในสมัยอยุธยาตอนปลาย ในพ.ศ. 2278 สมเด็จพระเจ้าอยู่หัวบรมโกศทรงพระประชวร เจ้าฟ้านเรนทร์ กรมขุนสุเรนทรพิทักษ์ พระเจ้าหลานเธอในสมเด็จพระเจ้าอยู่หัวบรมโกศ ซึ่งเป็นที่โปรดปรานและทรงผนวชมาเป็นเวลานาน เสด็จมาเฝ้าฯ เยี่ยมพระอาการประชวรเป็นนิจ เจ้าฟ้าธรรมธิเบศรไม่ไว้พระทัยเจ้าฟ้าฯ กรมขุนสุเรนทรพิทักษ์ เกรงว่าจะมาชิงราชสมบัติ จึงทรงลอบทำร้ายเจ้าฟ้าฯ กรมขุนสุเรนทรพิทักษ์แต่ไม่สำเร็จ ความทราบถึงสมเด็จพระเจ้าอยู่หัวก็กริ้ว เจ้าฟ้าธรรมธิเบศรเกรงพระราชอาญาจึงทูลขอให้สมเด็จพระราชชนนีทรงช่วย สมเด็จพระราชชนนีจึงไปขอให้เจ้าฟ้าฯ กรมขุนสุเรนทรพิทักษ์ทรงหาทางช่วยเหลือ เจ้าฟ้าฯ กรมขุนสุเรนทรพิทักษ์ทรงแนะนำให้เจ้าฟ้าธรรมธิเบศรทรงผนวช ณ วัดโคกแสง ต่อมาในพ.ศ. 2280 สมเด็จพระราชชนนีทรงพระประชวรหนัก ได้กราบบังคมทูลขอพระราชทานอภัยโทษ เจ้าฟ้าธรรมธิเบศรจึงทรงลาผนวช
ต่อมาสมเด็จพระเจ้าอยู่หัวบรมโกศทรงพระกรุณาโปรดเกล้าฯ ให้สถาปนาเจ้าฟ้าธรรมธิเบศรเป็นกรมพระราชวังบวรสถานมงคล ซึ่งเป็นตำแหน่งองค์รัชทายาท และพระราชทานเจ้าฟ้าอินทสุดาวดี กรมขุนยิสารเสนีเป็นพระชายา เจ้าฟ้าธรรมธิเบศรปฏิบัติพระราชกิจที่ทรงได้รับมอบหมายสำเร็จลุล่วงอย่างดี คือ ทรงเป็นแม่กองปฏิสังขรณ์วัดพระศรีสรรเพชญ์ ควบคุมงานต่อพระเศียรพระมงคลบพิตร รื้อมณฑปประดิษฐานพระมงคลบพิตรและก่อสร้างใหม่โดยแปลงเป็นวิหาร อำนวยการซ่อมพระวิหารสมเด็จจนสำเร็จ
ในพ.ศ. 2298 เจ้าฟ้าธรรมธิเบศรถูกกล่าวหาว่าทรงลอบรักกับเจ้าฟ้าสังวาลย์ พระมเหสีอีกพระองค์หนึ่งของสมเด็จพระเจ้าอยู่หัวบรมโกศผู้เป็นพระราชบิดา จึงมีพระบรมราชโองการให้ชำระความ เจ้าฟ้าทั้งสองพระองค์ทรงยอมรับผิด จึงให้ลงพระราชอาญาเฆี่ยนเจ้าฟ้าธรรมธิเบศรรวมทั้งให้นาบพระนลาฏ ถอดพระอิสริยยศจากเจ้าฟ้าเป็นไพร่ เมื่อต้องพระราชอาญาเฆี่ยน 180 ครั้ง เจ้าฟ้าธรรมธิเบศรก็สิ้นพระชนม์
ผลงาน / งานประพันธ์
1. กาพย์เห่เรือ
2. บทเห่สังวาส
3. บทเห่ครวญ
4. นันโทปนันทสูตรคำหลวง
5. พระมาลัยคำหลวง
6. กาพย์ห่อโคลงนิราศธารโศก
7. กาพย์ห่อโคลงนิราศธารทองแดง หรือ กาพย์ห่อโคลงประพาสธารทองแดง
8. เพลงยาวเจ้าฟ้ากุ้ง
ผู้เรียบเรียง
เอกสารอ้างอิง
เจ้าฟ้าธรรมธิเบศ. เจ้าฟ้าธรรมธิเบศ พระประวัติและบทร้อยกรองบางเรื่อง. กรุงเทพฯ : สำนักวรรณกรรมและประวัติศาสตร์, 2548.
คำสำคัญ
นามานุกรม