รหัสชุดข้อมูล
ชื่อ - สกุล
พระเจ้าราชวรวงศ์เธอ พระองค์เจ้าบุตรี
เกิด
วันที่ 17 มิถุนายน พ.ศ. 2371
เสียชีวิต
วันที่ 1 ธันวาคม พ.ศ. 2450
ประวัติ
พระราชธิดาพระบาทสมเด็จพระนั่งเกล้าเจ้าอยู่หัวประสูติแต่เจ้าจอมมารดาอึ่ง (ต่อมาเป็นท้าวสมศักดิ์) พระองค์เจ้าบุตรีทรงรับราชการสนองพระเดชพระคุณพระบาทสมเด็จพระนั่งเกล้าเจ้าอยู่หัวจนกระทั่งสิ้นรัชกาล และยังทรงรับราชการฝ่ายในตลอดมา ทรงอุปการะสมเด็จพระเทพศิรินทราบรมราชินีตั้งแต่ยังทรงพระเยาว์ ด้วยเหตุที่พระองค์เจ้าบุตรีทรงเป็นเจ้านายฝ่ายในที่ถวายการรับใช้พระมหากษัตริย์มานาน ใน พ.ศ. 2439 พระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัวจึงทรงพระกรุณาโปรดเกล้าฯ สถาปนาเป็นพระองค์เจ้าต่างกรมฝ่ายใน มีพระนามจารึกในพระสุพรรณบัฏว่า พระเจ้าอัยยิกาเธอ กรมหลวงวรเสรฐสุดาอาทิอักษรวรรคศรี
กรมหลวงวรเสรฐสุดาสนพระทัยวิชาการทางอักษรศาสตร์ พุทธศาสนา และเรื่องราชประเพณี ได้ถวายพระอักษรแด่พระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัวเมื่อครั้งยังทรงพระเยาว์ นอกจากนี้ยังเป็นที่ไว้วางพระราชหฤทัยให้เก็บรักษากุญแจของพระบรมมหาราชวัง ภายหลังได้ทรงบังคับการในพนักงานนมัสการและกำกับแจกเบี้ยหวัดด้วย
ด้วยเหตุที่กรมหลวงวรเสรฐสุดาทรงชำนาญการนิพนธ์บทร้อยกรองมาก จึงทรงเป็นที่นับถือของพระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัวเสมอพระอาจารย์ เมื่อทรงพระราชนิพนธ์กวีนิพนธ์แล้วเสร็จ ก็โปรดให้กรมหลวงวรเสรฐสุดาตรวจทานพระราชนิพนธ์ด้วย ดังความในเรื่องนิทราชาคริตว่า“...เพื่อเหมาะแม่นอักษร กลอนสัมผัสเอกโท โดยโบราณดำรับ ข้อบังคับทั้งหลาย บให้คลายคลาคลาด พระเจ้าราชวรวงศ์ พระองค์เจ้าบุตรี ปรีชาเชิงลิขิต...”
ผลงาน / งานประพันธ์
1. โคลงภาพเรื่องรามเกียรติ์ที่วัดพระศรีรัตนศาสดาราม
-ห้องที่ 20 รวมโคลง 28 บท เนื้อความตั้งแต่พระรามเข้าสวนพิราพจนถึงพระรามพบศาลาที่พระอินทร์เนรมิตถวาย
-ห้องที่ 111 รวมโคลง 28 บท เนื้อความตั้งแต่พระรามชนะศึกทศกัณฐ์จนถึงพระรามพระราชทานเมืองลงกาให้พิเภก
2. โคลงว่าด้วยความจริงในโคลงว่าด้วยของอย่างเดียว ภายหลังรวมพิมพ์ใหม่ ใช้ชื่อว่าโคลงพิพิธพากย์
3. วชิรญาณสุภาษิต จำนวน 3 บท
ผู้เรียบเรียง
เอกสารอ้างอิง
โคลงพิพิธพากย. มปท. , 2487. (แจกไนงานพระราชทานเพลิงสพ นายอุทัยวรรน อมาตยกุล(พระยาพินิจจัย) นะ เมรุวัดเทพสิรินราวาส วันที่ 7 ตุลาคม พ.ส. 2487)
ภาณุพันธ์วงศ์วรเดช, สมเด็จพระราชปิตุลา บรมวงศาภิมุข เจ้าฟ้าฯ กรมพระยา. ราชินิกูลรัชกาลที่ 3. กรุงเทพฯ : อรุณการพิมพ์, 2527.(พิมพ์เป็นอนุสรณ์ในงานพระราชทานเพลิงศพนางฉลอง ศิริสัมพันธ์ ณ ฌาปนสถานกองทัพบก วัดโสมนัสวิหาร วันที่ 17 ธันวาคม พุทธศักราช 2527)
ราชสกุลวงศ์. พระนคร : โรงพิมพ์พระจันทร์, 2512.(พิมพ์เป็นอนุสรณ์ในงานพระราชทานเพลิงศพนายสนั่น บุณยศิริพันธ์ ณ สุสานหลวง วัดเทพศิรินทราวาส วันที่ 27 มกราคม 2512)
เรื่องเฉลิมพระยศเจ้านาย ฉะบับมีพระรูป. พระนคร : โสภณพิพรรฒธนากร, 2472. (พระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัวทรงพระกรุณาโปรดเกล้าฯ ให้พิมพ์พระราชทานในงานพระศพสมเด็จพระเจ้าพี่ยาเธอ เจ้าฟ้ามหิดลอดุลยเดช กรมหลวงสงขลานครินทร ณ พระเมรุท้องสนามหลวง ปีมะเส็ง พ.ศ. 2472)
คำสำคัญ
นามานุกรม