รหัสชุดข้อมูล
ชื่อ - สกุล
พระยาราชสัมภารากร (เลื่อน สุรนันท์)
เกิด
เสียชีวิต
วันที่ 13 กันยายน พ.ศ. 2434
ประวัติ
พระยาราชสัมภารากร นามเดิมเลื่อน สุรนันท์ เป็นบุตรพระยาอภัยพิพิธ (เสพ) จางวางกรมท่าขวากับคุณหญิงพุ่ม ซึ่งเป็นพระราชนัดดาสมเด็จพระเจ้าตากสินมหาราช เกิดเมื่อพ.ศ. 2380
ในรัชกาลที่ 4 นายเลื่อนถวายตัวเป็นมหาดเล็กเวรศักดิ์ ต่อมาได้รับพระกรุณาโปรดเกล้าฯ ให้เป็นมหาดเล็กรายงาน ดูการวัดพระศรีรัตนศาสดารามและพระคลังราชการ แล้วเป็นนายรองสรรพวิไชย เมื่ออายุครบบวชได้บวชเรียนในสำนักสมเด็จพระวันรัตน์ (ทับ) วัดโสมนัสวิหาร เมื่อลาสิกขาแล้วกลับมารับราชการได้รับพระราชทานบรรดาศักดิ์เป็นหลวงอินทรโกษา ปลัดกรมพระคลังราชการ
ในสมัยรัชกาลที่ 5 ทรงพระกรุณาโปรดเกล้าฯ ให้เป็นพระยาราชสัมภารากร เจ้ากรมพระคลังราชการเมื่อพ.ศ. 2421 ภายหลังเป็นข้าหลวงใหญ่รักษาราชการ ณ เมืองเชียงใหม่
พระยาราชสัมภารากรมีความสนใจศึกษาเล่าเรียนวิชาหนังสือขอม หนังสือไทย วิชาโหราศาสตร์ ตำราพิชัยสงคราม พระราชพงศาวดาร และการแต่งร้อยกรอง กาพย์ โคลงฉันท์
พระยาราชสัมภารากรถึงอนิจกรรมวันที่ 13 กันยายน พ.ศ. 2434 อายุได้ 54 ปี
ผลงาน / งานประพันธ์
1. โคลงภาพเรื่องรามเกียรติ์ที่วัดพระศรีรัตนศาสดาราม
โคลงนารายณ์สิบปาง ปางที่ 5 สมณาวตาร พระนารายณ์อวตารเป็นสมณะเพื่อขอศิวลึงค์จากอสูรตริบุรัม แต่ง จำนวน 28 บท
ห้องที่ 46 – 47 รวมโคลง 56 บท เนื้อความตั้งแต่พระรามปรึกษาการศึกจนถึงหนุมานได้นางสุพรรณมัจฉา
ห้องที่ 52 - 55 รวมโคลง 112 บท เนื้อความตั้งแต่ทศกัณฐ์ให้เชิญไมยราพมาช่วยรบจนถึงพระรามให้หนุมานนำแหวนไปให้นางสีดา
2. โคลงภาพพระราชพงศาวดาร
โคลงประกอบรูปที่ 23 แผ่นดินสมเด็จพระมหาธรรมราชาธิราช ภาพสมเด็จพระนเรศวรรบศึกเชียงใหม่
โคลงประกอบรูปที่ 33 แผ่นดินสมเด็จพระนเรศวรมหาราช ภาพเสด็จตีเมืองลแวก
โคลงประกอบรูปที่ 67 แผ่นดินพระเจ้ากรุงธนบุรี ภาพเสด็จตีเมืองพุไทยมาศ
3. โคลงหริภุญชัย* (เป็นผู้คัดลอกมาจากเมืองเชียงใหม่)
4. โคลงยอพระเกียรติสมเด็จพระเจ้าบรมวงศ์เธอ เจ้าฟ้ามหามาลา กรมสมเด็จพระบำราบปรปักษ์ โคลงที่ 19 ไสยสาตร จำนวน 2 บท
5. โคลงความช้า จำนวน 10 บท โคลงความสรรเสริญ จำนวน 11 บท ในโคลงพิพิธพากย์
6. โคลงศัพท์ร้อนเย็น จำนวน 12 บท ในโคลงอุภัยพากย์
ผู้เรียบเรียง
เอกสารอ้างอิง
โคลงภาพพระราชพงศาวดาร. กรุงเทพฯ : อมรินทร์การพิมพ์, 2526. (พระบาทสมเด็จพระปรมินทรมหาภูมิพลอดุลยเดช ทรงพระกรุณาโปรดเกล้าฯ ให้พิมพ์สนองพระคุณพระโสทรเชษฐภคินี สมเด็จพระเจ้าพี่นางเธอ เจ้าฟ้ากัลยาณิวัฒนา ในงานพระราชพิธีฉลองพระชนมายุ 5 รอบ 5 พฤษภาคม พ.ศ. 2526)
โคลงเรื่องรามเกียรติ์จารึกอยู่ที่เสาพระระเบียงวัดพระศรีรัตนศาสดาราม. กรุงเทพฯ : สำนักพิมพ์แพร่พิทยา, 2508.
ราชสัมภารากรลิขิต. พระนคร : แพร่การช่าง, 2505. (อนุสรณ์ในงานพระราชทานเพลิงหม่อมขาว เกษมศรี ฯ ในพระวรวงศ์เธอ พระองค์เจ้าศุภโยคเกษม ณ วัดเทพศิรินทราวาส วันที่ 11 กรกฎาคม 2505)
คำสำคัญ
นามานุกรม