รหัสชุดข้อมูล
ชื่อ - สกุล
พระยาราชโยธา (เผื่อน พรหมปิณฑะ)
เกิด
เสียชีวิต
วันที่ 22 พฤศจิกายน พ.ศ. 2446
ประวัติ
พระยาราชโยธา นามเดิมเผื่อน พรหมปิณฑะ เกิดเมื่อพ.ศ. 2362 เป็นบุตรหลวงพรหมรักษา (ปิ่น) กรมพระกลาโหมฝ่ายพระราชวังบวรกับนางทองคำ
เมื่ออายุได้ 13 ปี ได้เรียนหนังสือไทยหนังสือขอมจากบิดา แล้วอุปสมบทเป็นสามเณรอยู่ที่วัดมหาธาตุ เรียนหนังสือไทย หนังสือขอมและเรียนเลข วิชาแพทย์ แล้วอุปสมบทเป็นภิกษุอยู่ที่วัดเดิม ต่อมาไปจำพรรษาที่วัดสุทัศนเทพวราราม ครั้นลาสิกขาแล้วได้ถวายตัวเป็นมหาดเล็กในรัชกาลที่ 3 เมื่อพ.ศ. 2389 ต่อมาพ.ศ. 2392 ได้รับพระกรุณาโปรดเกล้าฯ ให้ไปกำกับกรมราชบัณฑิต กรมศุภรัต แจกนิตยภัตพระสงฆ์
ในสมัยรัชกาลที่ 4 ได้ไปรับราชการในพระราชวังบวรเป็นขุนโยธารักษ์ ในกรมมหาดไทย เป็นพนักงานจ่ายเลขหัวเมืองและในกรุง ครั้นพระบาทสมเด็จพระปิ่นเกล้าเจ้าอยู่หัวสวรรคตแล้วก็กลับมารับราชการในพระบรมมหาราชวัง
พ.ศ. 2410 ได้เลื่อนเป็นหลวงพินิจอักษร เสมียนตรากรมมหาดไทยฝ่ายพระราชวังบวร และคงเป็นเจ้าพนักงานจ่ายเลขในกรุงและหัวเมืองตามเดิม
ในรัชกาลที่ 5 ได้รับพระกรุณาโปรดเกล้าฯ ให้รับราชการในพระราชวังบวร พ.ศ. 2414 กรมพระราชวังบวรวิไชยชาญโปรดเกล้าฯ ให้เป็นพระโยธาธิราช ยังคงว่าส่วยและจ่ายเลข ถวายหนังสือบอกตามเดิม
พ.ศ. 2415 เป็นพระยาสุนทรนุรักษ์ กรมมหาดไทยฝ่ายพระราชวังบวร แล้วโปรดให้ไปทำป้อมเสือซ่อนเล็บ เมืองสมุทรปราการ ปีต่อมาได้เป็นข้าหลวงขึ้นไปปิดน้ำที่แขวงกรุงเก่ากับเจ้าพระยาภูธราภัยที่สมุหนายก ครั้นกรมพระราชวังบวรวิไชยชาญทิวงคตแล้วได้กลับมารับราชการในพระบรมมหาราชวังเช่นเดิม
พ.ศ. 2429 เป็นพระยาราชโยธา เจ้ากรมมหาดไทยฝ่ายเหนือฝ่ายพระราชวังบวร พ.ศ. 2433 เป็นข้าหลวงขึ้นไปปิดน้ำที่แขวงกรุงเก่าอีกครั้งหนึ่งกับเจ้าพระยารัตนบดินทร์ สมุหนายก
พระยาราชโยธาถึงแก่อนิจกรรมเมื่อวันที่ 22 พฤศจิกายน พ.ศ. 2446 อายุได้ 85 ปี
ผลงาน / งานประพันธ์
1. โคลงภาพพระราชพงศาวดาร
โคลงประกอบรูปที่ 45 แผ่นดินสมเด็จพระนารายณ์มหาราช ภาพสมโภชเจ้าพระยาคเชนทรฉัททันต์ช้างเผือก
2. โคลงภาพเรื่องรามเกียรติ์ที่วัดพระศรีรัตนศาสดาราม
โคลงนารายณ์สิบปาง ปางที่ 3 มัจฉาวตาร พระนารายณ์อวตารเป็นปลาเพื่อปราบอสูรหอยสังข์ จำนวน 14 บท
ห้องที่ 6 – 8 รวมโคลง 84 บท เนื้อความตั้งแต่เมืองอยุธยาทราบข่าวการอภิเษกของพระรามจนพระรามและนางสีดากลับเมืองอยุธยา
ห้องที่ 153 รวมโคลง 28 บท เนื้อความตั้งแต่ท้าวจักรวรรดิออกรบจนถึงงานถวายพระเพลิงท้าวจักรวรรดิ
3. รัตนสาตร ในโคลงยอพระเกียรติสมเด็จพระเจ้าบรมวงศ์เธอ เจ้าฟ้ามหามาลา กรมพระบำราบปรปักษ์
ผู้เรียบเรียง
พลตรี หม่อมราชวงศ์ศุภวัฒย์ เกษมศรี
เอกสารอ้างอิง
ราชกิจจานุเบกษา ร.ศ. 122 เล่ม 20.
เรื่องตั้งเจ้าพระยาในกรุงรัตนโกสินทร์. พิมพ์ครั้งที่ 5. กรุงเทพฯ : กรมศิลปากร, 2545. (คณะกรรมการจัดพิมพ์หนังสือที่ระลึกและจดหมายเหตุพระราชพิธีสมมงคลพระชนมายุเท่าพระบาทสมเด็จพระพุทธยอดฟ้าจุฬาโลกมหาราช)
คำสำคัญ
นามานุกรม