รหัสชุดข้อมูล
ชื่อ - สกุล
เกิด
เสียชีวิต
ประวัติ
"เจ้าพระยาพระคลัง นามเดิม หน เป็นบุตรของเจ้าพระยาบดินทร์สุรินทร์ฦๅชัยกับท่านผู้หญิงเจริญ เป็นชาวกรุงเก่าที่เจริญเติบโตรับราชการในสมัยธนบุรี มีบรรดาศักดิ์เป็นหลวงสรวิชิต ตำแหน่งนายด่านเมืองอุทัยธานี
ในสมัยปลายธนบุรี ได้เกิดการจลาจลวุ่นวายขึ้นในบ้านเมือง ขณะนั้นพระบาทสมเด็จพระพุทธยอดฟ้าจุฬาโลกมหาราชซึ่งทรงดำรงตำแหน่งสมเด็จเจ้าพระยามหากษัตริย์ศึกได้ยกทัพไปตีเขมร เมื่อได้ข่าวความวุ่นวายในพระนคร ก็รีบยกทัพกลับมาขจัดความเดือดร้อนในแผ่นดิน หลวงสรวิชิตมีส่วนสำคัญในการช่วยราชการครั้งนั้นให้สำเร็จลุล่วง ดังนั้นหลังจากที่ทรงปราบดาภิเษกขึ้นครองราชย์แล้ว พระบาทสมเด็จพระพุทธยอดฟ้าจุฬาโลกมหาราชจึงทรงพระกรุณาโปรดเกล้าโปรดกระหม่อมให้เป็นพระยาพระคลัง
เจ้าพระยาพระคลังเป็นกวีเอกที่ได้รับการยกย่องในด้านกวีโวหารทั้งร้อยแก้วและร้อยกรอง มีผลงานกวีนิพนธ์มาตั้งแต่สมัยธนบุรี แต่เรื่องที่โดดเด่นเป็นที่รู้จักแพร่หลายนั้นแต่งขึ้นในสมัยรัชกาลที่ 1 เช่น สามก๊ก* กากีคำกลอน* ร่ายยาวมหาเวสสันดรชาดก* กัณฑ์กุมารและกัณฑ์มัทรี ฯลฯ กล่าวกันว่าท่านเป็นกวีที่พระบาทสมเด็จพระพุทธยอดฟ้าจุฬาโลกมหาราชไว้วางพระราชหฤทัยอย่างยิ่ง
ผลงาน / งานประพันธ์
1. ลิลิตเพชรมงกุฎ
2. อิเหนาคำฉันท์
3. ราชาธิราช
4. กลอนและร่ายจารึกเรื่องสร้างภูเขาที่วัดราชคฤห์
5. โคลงพยุหยาตราเพ็ชรพวง*
6. สามก๊ก
7. ลิลิตศรีวิชัยชาดก
8. ร่ายยาวมหาเวสสันดรชาดก กัณฑ์กุมาร
9. ร่ายยาวมหาเวสสันดรชาดก กัณฑ์มัทรี
10. สมบัติอมรินทร์คำกลอน
11. กากีคำกลอน
12. เพลงยาวเล่นว่าความ
13. เพลงยาวปรารภ หรือเพลงยาวปรารภถึงเรื่องวัฏฏสงสาร
14. เพลงยาวตำรามโหรี
15. เพลงยาวไหว้ครูมโหรี
16. โคลงภาพฤาษีดัดตน
ผู้เรียบเรียง
เอกสารอ้างอิง
พระคลัง(หน), เจ้าพระยา. วรรณคดีเจ้าพระยาพระคลัง(หน). พระนคร : แพร่วิทยา, 2515.
พิทยาลงกรณ, พระราชวรวงศ์เธอ กรมหมื่น. สามกรุง. พระนคร : คลังวิทยา, 2511.
วารี ตัณฑุลากร. “การศึกษาเชิงวิเคราะห์ลิลิตเพชรมงกุฎของเจ้าพระยาพระคลัง(หน).” วิทยานิพนธ์ปริญญามหาบัณฑิต แผนกวิชาภาษาไทย บัณฑิตวิทยาลัย จุฬาลงกรณมหาวิทยาลัย, 2520. (อัดสำเนา)
คำสำคัญ
นามานุกรม