บทละครเรื่อง พระศรีเมือง
รหัสข้อมูล
TLD-001-168
ชื่อเรื่องหลัก
บทละครเรื่อง พระศรีเมือง
ผู้แต่ง
คำประพันธ์
บทละคร
ฉันทลักษณ์
กลอนบทละคร
เนื้อเรื่องย่อ
บทละครเรื่องพระศรีเมืองฉบับพิมพ์ครั้งแรก แบ่งเนื้อเรื่องเป็นตอนทั้งหมด 10 ตอน ดังนี้
ตอนที่ 1 พระศรีเมืองเรียนวิชา พระเจ้าโขมพัสตร์เจ้าเมืองโขมราฐมีพระโอรสชื่อพระศรีเมือง พระศรีเมืองมีพระพี่เลี้ยงสี่คน วันหนึ่งพระศรีเมืองเสด็จประพาสอุทยาน ได้พบพญาหงส์ทอง ซึ่งถวายลูกหงส์ให้ พระศรีเมืองจึงนำมาเลี้ยงไว้ในอุทยาน พระศรีเมืองทูลพระเจ้าโขมพัสตร์ขอไปศึกษาวิชาในป่ากับโควินทฤาษี เมื่อพระศรีเมืองจะลากลับเมืองพระโควินทฤาษีได้ชุบศรให้เป็นอาวุธคู่กายพระศรีเมือง
ตอนที่ 2 หงส์อาสาหาคู่ให้พระศรีเมือง หงส์ทองเที่ยวไปยังเมืองต่างๆ จนพบนางสุวรรณมาลีธิดาพระเจ้าพินทุทัต เจ้าเมืองยโสธร หงส์ทองนำดอกไม้มาถวายนางและเล่าเรื่องพระศรีเมืองให้นางฟัง นางสุวรรณมาลีไม่เชื่อ หงส์ทองจึงนำความมาบอกพระศรีเมือง พระศรีเมืองมอบสารและธำมรงค์ไปถวายนาง นางตอบสารและให้นำสไบมาถวายพระศรีเมือง
ตอนที่ 3 พระศรีเมืองเข้าเมืองยโสธร หงส์นำพระศรีเมืองและพี่เลี้ยงเดินทางมาเมืองยโสธร ระหว่างข้ามแม่น้ำพบจระเข้ใหญ่ตัวหนึ่ง พระศรีเมืองรบกับจระเข้ จระเข้แพ้และอาสาพาพระศรีเมืองข้ามแม่น้ำ เมื่อเข้าเมืองยโสธรได้ พระศรีเมืองและพี่เลี้ยงได้อาศัยอยู่กับยายมาลาตามาลีในอุทยาน
ตอนที่ 4 พระศรีเมืองได้นางสุวรรณเกสร นางสุวรรณเกสรและพระธิดาองค์อื่น ๆ ออกประพาสอุทยาน พระศรีเมืองจึงให้หงส์นำสร้อยไปถวาย นางสุวรรณเกสรได้พบพระศรีเมืองก็หลงรัก และวางอุบายให้พระศรีเมืองเข้าไปในปราสาทของนาง พระศรีเมืองลอบเข้าปราสาทของนางสุวรรณเกสรได้นางเป็นชายา แล้วก็กลับมาอยู่กับตายายในอุทยาน
ตอนที่ 5 ท้าวพินทุทัตให้ธิดาเสี่ยงคู่ พระเจ้าพินทุทัตจะให้พระธิดาทั้งเจ็ดอภิเษกสมรสจึงประกาศให้เจ้าเมืองต่าง ๆหล่อรูปของตนด้วยทองคำมาชั่งกับรูปทองคำของพระธิดา ถ้าน้ำหนักเท่ากับพระธิดาองค์ใดก็จะยกพระธิดาองค์นั้นให้ พระยาจันทวงศ์ พระยาหงส์และเจ้าเมืองอื่น ๆ หล่อรูปของตนแล้วเดินทางเข้าเมืองยโสธร นางสุวรรณเกสรเอาทองชั่งตามน้ำหนักตนแล้วหล่อเป็นรูปพระศรีเมือง จากนั้นก็ส่งรูปทองไปถวายพระศรีเมือง เมื่อถึงเวลาพระเจ้าพินทุทัตให้ชั่งน้ำหนักรูปทองคำ รูปทองคำของพระศรีเมืองหนักเท่ากับนางสุวรรณเกสร ส่วนรูปทองคำของพระยาจันทวงศ์หนักเท่ากับนางประภา พระยาจันทวงศ์ต้องการนางสุวรรณเกสรจึงคืนนางประภาให้พระเจ้าพินทุทัตและผูกพยาบาทพระศรีเมือง
ตอนที่ 6 อภิเษกพระศรีเมือง พระเจ้าพินทุทัตจัดงานอภิเษกให้พระศรีเมืองและนางสุวรรณเกสร พระศรีเมืองทูลขอพี่เลี้ยงทั้งสี่ของนางสุวรรณเกสรให้พี่เลี้ยงทั้งสี่ ทั้งหมดก็ไปอยู่ในเมืองยโสธร
ตอนที่ 7 ท้าวโขมพัตร์ไปรับพระศรีเมือง พระศรีเมืองคิดถึงพระราชบิดาจึงให้หงส์นำข่าวของตนไปแจ้งยังเมืองโขมพัสตร์ พระเจ้าโขมพัสตร์ให้พระมณีรัตน์กับพระพัทธวงศ์โอรสอุปราชจัดทัพไปรับพระศรีเมือง พระศรีเมืองให้กองทัพพักที่เมืองยโสธร
ตอนที่ 8 พระศรีเมืองชมสวน นางสุวรรณเกสรพร้อมกับพระธิดาองค์อื่น ๆ เชิญพระศรีเมืองและพระอนุชาประพาสสวน พระมณีรัตน์ได้พบกับนางประภาก็พอพระทัย ส่วนพระพัทธวงศ์ก็พอพระทัยนางศรีสุดา นางประภากับนางศรีสุดาส่งหมากไปถวายพระมณีรัตน์และพระพัทธวงศ์ พระโอรสทั้งสองก็ฝากพระธำมรงค์มาให้พระธิดาทั้งสอง หลังชมอุทยานแล้วก็พากันกลับวัง
ตอนที่ 9 ท้าวศรีเมืองทูลลาท้าวพินทุทัต พระศรีเมืองปรึกษานางสุวรรณเกสรจะกลับเมืองโขมราฐ นางสุวรรณเกสรขอตามเสด็จด้วย พระศรีเมืองและนางสุวรรณเกสรจึงไปทูลพระเจ้าพินทุทัต พระศรีเมืองพานางสุวรรณเกสรและพระอนุชาออกจากเมืองยโสธร
ตอนที่ 10 พระศรีเมืองรบกับพระยาจันทวงศ์ ระหว่างทางกลับเมืองโขมราฐ กองทัพพระศรีเมืองผ่านชายแดนเมืองพระยาจันทวงศ์ พระยาจันทวงศ์ทราบข่าวก็ยกทัพมาขวางและให้พระศรีเมืองส่งนางสุวรรณเกสร พระศรีเมืองท้ารบ พระยาจันทวงศ์จึงให้นายฤทธิรงค์และนายทรงวิชามาสะกดทัพเพื่อจับพระศรีเมือง รุกขเทวดาช่วยปลุกพระศรีเมือง นายฤทธิรงค์นายทรงวิชาเห็นว่าสะกดทัพไม่ได้ผลก็กลับมาทูลพระยาจันทวงศ์ พระยาจันทวงศ์ให้พระยาหงส์พระอนุชาจัดทัพออกรบกับพระศรีเมือง
วัตถุประสงค์
ผู้เรียบเรียง
เอกสารอ้างอิง
พระราชดำรัสในสมเด็จพระนางเจ้าสิริกิติ์ พระบรมราชินีนาถและบทละครเรื่องพระศรีเมือง. พระนคร : โรงพิมพ์พระจันทร์, 2510. (พิมพ์เป็นอนุสรณ์ในงานรับพระราชทานเพลิงศพ นายอรุณ จัทรางศุ ณ เมรุวัดธาตุทอง พระโขนง วันจันทร์ที่ 18 ธันวาคม พุทธศักราช 2510)
รูปแบบลิขสิทธิ์
Attribution-NonCommercial-NoDerivs (CC BY-NC-ND)
