โลโก้ของศูนย์มานุษยวิทยาสิรินธรLogo
logo
  • หน้าหลัก
  • วรรณคดี
  • ผู้แต่ง
  • ตัวละครและปกิณกะ
  • เกี่ยวกับโครงการ
    • เกี่ยวกับโครงการ
    • เกี่ยวกับโครงการ
    • นโยบายการใช้งาน
    • ติดต่อเรา
    • ศมส
ขยายขนาดตัวอักษร

วรรณคดี

  1. หน้าหลัก
  2. วรรณคดี
  3. สุธนูกลอนสวด

สุธนูกลอนสวด

  • TLD-001-262
  • กลอนสวด
รหัสข้อมูล
TLD-001-262
ชื่อเรื่องหลัก
สุธนูกลอนสวด
ยุคสมัย
กรุงศรีอยุธยา 
ผู้แต่ง
ไม่ปรากฏ 
คำประพันธ์
กลอนสวด
ฉันทลักษณ์
กาพย์ฉบัง , กาพย์ยานี , กาพย์สุรางคนางค์ 
เนื้อเรื่องย่อ
เนื้อเรื่องของสุธนูกลอนสวดกล่าวถึงท้าวพรหมทัตกษัตริย์เมืองสาวัตถีมีมเหสีชื่อนางเกศนี ประสูติโอรสนามว่าสุธนู 
พระสุธนูทรงเชี่ยวชาญการยิงธนู  เมื่ออายุได้สิบหกปี พระบิดาก็เตรียมจัดพิธีให้อภิเษกสมรสกับนางกเรณุวดี พระสุธนูขอให้นำม้ามณีกากมาเป็นม้าทรง ขณะพระสุธนูกำลังไปสู่โรงพิธี  ม้ามณีกากก็พาพระสุธนูเหาะหนีไปหามเหสีที่งดงามคู่ควรกับพระองค์   ม้ามณีกากพาพระสุธนูเหาะมาถึงเมืองเสตราช   มีท้าวเสตราชเป็นเจ้าเมือง  มเหสีชื่อประทุมคัพภา  และพระธิดาชื่อนางจีรัปภา  ผู้มีรัศมีในกายส่องสว่างและมีสิริโฉมงดงามมาก คืนนั้นเมื่อพระสุธนูลอบเข้ามาในตำหนัก นางจีรัปภาเห็นลักษณะพระสุธนูผิดแผกจากชายสามัญจึงตรัสถาม และเกิดต้องใจกัน พระสุธนูประทับอยู่กับนางจีรัปภาในตำหนักเป็นเวลาหลายวัน  พี่เลี้ยงนางกำนัลเกรงว่าหากความทราบถึงท้าวเสตราชพวกตนจะถูกลงโทษจึงพากันไปกราบทูลท้าวเสตราช
ท้าวเสตราชทราบก็กริ้วมากรับสั่งให้ตามนางจีรัปภามาเข้าเฝ้า และขอให้พระสุธนูแสดงความสามารถให้ประจักษ์  มิเช่นนั้นจะถูกประหารทั้งคนและม้า พระสุธนูยิงธนูทำลายเครื่องกำบังเจ็ดชั้นไปต้องกวางยนต์ล้มลง  ท้าวเสตราชพอพระทัยจึงจัดพิธีอภิเษกให้พระสุธนูกับนางจีรัปภา  เวลาผ่านไปพระสุธนูเริ่มรำลึกถึงพระมารดาและพระบิดาจึงลาท้าวเสตราชกลับบ้านเมือง   นางจีรัปภาขอตามไปด้วย
ม้ามณีกากพาพระสุธนูและนางจีรัปภาเหาะมาถึงกลางป่าและหยุดพักอาศัยที่ศาลาแห่งหนึ่งม้ามณีกากทูลว่าศาลานี้เป็นของพญายักษ์โกนดัน กลางคืนยักษ์จะมาถามว่าใครจะมาพักก็ให้ขานตอบ  ยักษ์จะกลับไป  แต่หากไม่ขานตอบจะถูกยักษ์จับกินเป็นอาหาร  ด้วยผลกรรมของสองพระองค์  ทำให้เผลอหลับใหลไม่ขานตอบ  พญายักษ์จึงจะจับกินเป็นอาหาร ม้ามณีกากก็เข้ามาขัดขวางต่อสู้กับพญายักษ์  พระสุธนูร้องสั่งให้ม้ามณีกากระวังบังเหียน พญาโกนดันรู้ว่าจุดอ่อนของม้ามณีกากอยู่ที่บังเหียนจึงฉวยกุมบังเหียนแล้วนำม้ามณีกากไปขังไว้ที่กรงเหล็กท้ายเมือง  
พระสุธนูกับนางจีรัปภาเดินทางต่อไปด้วยความยากลำบากจนมาถึงฝั่งน้ำและอาศัยไปกับเรือสำเภาลำหนึ่ง  ด้วยเคราะห์กรรมทำให้เรือสำเภาต้องพายุเกิดอับปางกลางทะเล  พระสุธนูอุ้มนางจีรัปภาเกาะไม้กระดานแผ่นหนึ่ง   แต่เกิดคลื่นซัดจนไม้กระดานแยกออกจากกันเป็นสองแผ่น  พระสุธนูกับนางจีรัปภาจึงพลัดพรากกันไป
นางจีรัปภาถูกคลื่นซัดมาขึ้นฝั่งเมืองอินทปัตและได้ไปพักอาศัยอยู่กับสองตายายซึ่งรักเอ็นดูนางเหมือนลูก  นางจีรัปภาหาวิธีที่จะทำให้ได้พบพระสุธนู นางเอาแหวนไปขายนำเงินมาสร้างศาลาบริจาคทาน และจ้างช่างมาเขียนภาพเรื่องราวระหว่างนางกับพระสุธนูไว้ในศาลานั้น  โดยมุ่งให้ผู้ที่ได้ชมภาพเขียนบอกต่อ ๆ กันไปจนถึงพระสุธนู นอกจากนี้นางยังสั่งคนเฝ้าศาลาไว้ว่า  หากใครชมภาพเขียนแล้วแสดงอาการโศกเศร้าก็ให้พาไปพบนาง ส่วนนางจีรัปภาก็บวชสมาทานศีลภาวนาให้ผลบุญช่วยชักพาให้ได้พบพระสุธนูอีกครั้ง
การพลัดพรากของทั้งสองเกิดจากผลกรรมในอดีตชาติที่เคยโคลงเรือสามเณร   เป็นผลกรรมที่ต้องตามชดใช้ถึงห้าร้อยชาติ  พระสุธนูคร่ำครวญถึงนางจีรัปภาด้วยความโศกเศร้าจนไปถึงเมืองของพญายักษ์โกนดันได้พบนางกเรณุวดี ธิดาพระเจ้ากรุงสาวัตถี นางกเรณุวดีเล่าให้ฟังว่าถูกยักษ์โกนดันลักพาตัวมาพร้อมกับธิดากษัตริย์อีกเจ็ดนางให้มาเป็นข้ารับใช้นางอัญชวดีน้องสาวพญายักษ์  พระสุธนูได้นางเหล่านี้เป็นชายา  เมื่อพวกนางกลับไปยังปราสาท นางอัญชวดีได้กลิ่นสาปมนุษย์ที่ติดกายนางทั้งเจ็ด ก็คาดคั้นจนได้ความจริง นางอัญชวดีเกิดความเสน่หาพระสุธนู จึงให้ไปเชิญมาที่ปราสาท พระสุธนูจึงได้นางอัญชวดีเป็นชายา ต่อมาพระสุธนูหวนคิดถึงนางจีรัปภาจึงออกอุบายให้นางอัญชวดีขอม้ามณีกากจากพญายักษ์โกนดัน   คืนนั้นม้ามณีกากพาพระสุธนูเหาะหนีไป  เมื่อมาถึงทานศาลาพระสุธนูทรงแปลงองค์เป็นพราหมณ์เข้าไปบริโภคอาหาร  เมื่อเห็นภาพวาดก็โศกเศร้า คนงานจึงพาไปพบนางจีรัปภา   นางมอบทรัพย์สมบัติและทานศาลาให้ตากับยาย  แล้วพากันกลับเมือง  ท้าวพรหมทัตเสด็จออกบวชแล้วยกเมืองสาวัตถีให้พระสุธนูปกครองสืบไป
 
ผู้เรียบเรียง
ณัฐกาญจน์ นาคนวล 
เอกสารอ้างอิง

ศิลปากร, กรม. สุธนูกลอนสวด. กรุงเทพฯ : สำนักวรรณกรรมและประวัตศาสตร์, 2547.

รูปแบบลิขสิทธิ์
Attribution-NonCommercial-NoDerivs (CC BY-NC-ND)

คำสำคัญ

  • ปัญญาสชาดก
  • ชาดก
  • สุธนู
  • นางจีรัปภา
  • เมืองสาวัตถี
  • พลัดพรากจากกัน
  • ม้าวิเศษ
  • ม้ามณีกาก
  • นางค่อม
  • ขอบุตรจากเทวดา
  • นางเกศนี
  • พระเจ้าพรหมทัต
  • รัศมีกายส่องสว่าง
20 ถนนบรมราชชนนี เขตตลิ่งชัน กรุงเทพมหานคร 10170
ภายใต้การกำกับดูแลของกระทรวงวัฒนธรรม
2021 © ศูนย์มานุษยวิทยาสิรินธร (องค์การมหาชน)
www.sac.or.th
วันจันทร์-ศุกร์ : 08.00-17.00 น.
TELEPHONE
0-2880-9429
FAX
0-2880-9332
E-MAIL
webmaster@sac.or.th
E-MAIL (งานสารบรรณ)
saraban@sac.or.th

นิสา เชยกลิ่น

นิสา เชยกลิ่น
Content Manager

ช่องทางการรับฟังความคิดเห็น
Application : Smart SAC
ประเภท
  • วรรณคดี
  • ผู้แต่ง
  • ตัวละครและปกิณกะ
เกี่ยวกับ
  • เกี่ยวกับโครงการ
  • นโยบายการใช้งาน
ติดต่อ
  • ติดต่อเรา
  • ศมส.
  • นโยบายข้อมูลส่วนบุคคล
  • ประกาศความเป็นส่วนตัว
SmartSAC in App Store
SCAN ME
open in App Store
SmartSAC in Play Store
SCAN ME
open in Play Store