พระอนิรุทธิ์ทูลลาพระกฤษณะผู้เป็นอัยกา  และลาสาวสนม  ก่อนออกจากเมืองทวารพดีไปล่าสัตว์ในป่า ครั้นค่ำลงก็ประทับพักใต้ร่มไทร  พระไทรมีความเอ็นดูจึงอุ้มไปสมนางอุษาธิดาเจ้ากรุงพาณที่โสณินคร  แล้วพากลับก่อนรุ่งสาง นางอุษาตื่นบรรทมมีความโศกเศร้า  จึงสั่งนางพิจิตรเลขาพี่เลี้ยงให้วาดรูปหาตัวผู้มาสมนาง  ครั้นพบว่าเป็นพระอนิรุทธิ์  ก็ให้นางพี่เลี้ยงเหาะไปลอบรับมาหาอยู่ร่วมกันในตำหนัก  ต่อมามีผู้รู้และเกิดข่าวลือออกไป กรุงพาณหรือพาณาสูรราชบิดาทราบเรื่องก็กริ้ว  จึงจัดขบวนทัพมารบ แผลงศรนาคได้ชัยชนะ จึงจับพระอนิรุทธิ์มัดประจานไว้หน้าพระลาน  พอดีพระนารทฤาษีดีดพิณพลางเหาะผ่านมาเห็นเข้า  ก็รีบไปบอกแก่พระกฤษณะ  พระกฤษณะจึงมีโองการประชุมพล  หาพระปรัทยุมน์และพลเทพมาพร้อม  เสด็จด้วยพาหนะครุฑไปยังโสณินคร  นาคที่รัดพระอนิรุทธิ์ทนฤทธิ์ครุฑไม่ได้  จึงคลายขนดหนีไป  ฝ่ายกรุงพาณมีพระเพลิงและพระอังคีรสเป็นกองหน้า  ออกสู้รบก็พ่ายแพ้  พาณาสูรจึงรีบไปฟ้องพระอิศวรให้เสด็จมาช่วยพร้อมทั้งขันทกุมารและพระวิฆเนศวร์  สองฝ่ายต่อสู้กันก้ำกึ่ง  ไม่แพ้ชนะแก่กัน  พระอิศวรคิดจะลืมพระเนตรที่สาม  แต่เทวดาและฤาษีพากันขอร้องให้ทรงยับยั้ง  เพราะเกรงโลกทั้งสามจะพินาศ  พาณาสูรจึงเข้าสู้รบด้วยตนเอง  ถูกพระกฤษณะจับได้แล้วตัดกรทั้งพันให้เหลือเพียงสอง  พระอิศวรทรงขอชีวิตไว้ให้เป็นทวารบาล  พระกฤษณะจึงอนุโลมตาม  แล้วพาพระอนิรุทธิ์  นางอุษา  ขึ้นทรงครุฑร่วมกับพระองค์และพระปรัทยุมน์  กลับคืนสู่เมืองไลยบุรี (น่าจะเป็นเมืองทวารพดีของพระกฤษณะนั้นเอง)

ศิลปากร, กรม. วรรณกรรมสมัยอยุธยา เล่ม 2. พิมพ์ครั้งที่  2. กรุงเทพฯ : สำนักวรรณกรรมและประวัติศาสตร์, 2545.