ไคเภ็ก เป็นวรรณกรรมตำนานว่าด้วยกำเนิดโลกและสรรพสิ่ง แต่งเป็นร้อยแก้ว เจ้าพระยาภาณุวงศ์มหาโกษาธิบดีซึ่งสำเร็จราชการกรมท่าได้มีบัญชาให้หลวงพิพิธภัณวิจารณ์แปลจากภาษาจีน เมื่อวันพุธ เดือนแปด อุตตราสาฒ  ขึ้น 1 ค่ำ  ปีฉลู  นพศก  จ.ศ. 1239  ซึ่งฉันทิชย์ กระแสสินธุ์ คำนวณว่าตรงกับวันที่ 11 กรกฎาคม  พ.ศ.2420

 

ไคเภ็กมีเนื้อเรื่องย่อดังนี้ พระเป็นเจ้าชื่อ เซกเกียมองนี่ฮุด รับสั่งให้คุณต่อเป็งชาน้าเป็นผู้เปิดโลก ทำให้เกิดฟ้าและดินและเกิดมนุษย์ชายหญิง กล่าวถึงกษัตริย์ยุคแรก 3 องค์ คือ เทียนอ่องสี ตี่อ่องสี  และยิ่นอ่องสีเป็นกษัตริย์ผู้วิเศษ มีส่วนในการริเริ่มและให้กำเนิดสิ่งต่าง ๆ เช่น การมีพระอาทิตย์  พระจันทร์  และดวงดาว  ทำให้โลกมีแสงสว่าง  เกิดการแบ่งเป็นเวลากลางวันกลางคืน  ฤดูกาล ปี  และ12 ปีเป็นหนึ่งรอบ  การเกิดสุริยคราสและจันทรคราส  กษัตริย์ทั้งสามองค์นี้และกษัตริย์องค์ต่อ ๆ  มา สอนมนุษย์ให้รู้ถึงวิธีการต่าง ๆ  ในการดำรงชีวิต  ตลอดจนขนบธรรมเนียมประเพณี สอนให้รู้จักหาอาหาร  สร้างที่อยู่อาศัย  รู้จักนำไฟมาใช้ประโยชน์  รู้จักหุงหาอาหารและรับประทานอาหารวันละ 3 มื้อ  การทำเครื่องนุ่งห่ม นำสิ่งของมีค่ามาแลกเปลี่ยนซื้อขาย  การอยู่ร่วมกันอย่างสงบสุขปลอดภัย  การกำหนดฤกษ์ยาม  การมีประเพณีต่าง ๆ เช่น  การเซ่นสรวงเทวดา ตลอดจนการเซ่นไหว้บิดามารดาญาติพี่น้องที่ถึงแก่กรรมไปแล้ว  ประเพณีการมีคู่ครอง  กำเนิดตัวอักษร  กำเนิดเครื่องดนตรีที่เรียกว่า ขิม กลอง ขลุ่ย และกังสดาล  สอนให้มนุษย์รู้จักความอาย  รู้จักที่ต่ำที่สูง  ให้มีความซื่อสัตย์สุจริต  รู้จักการทำเรือไว้ใช้ในการติดต่อค้าขาย  การทำเกวียน การทำเครื่องชั่ง ตวง วัด ตลอดจนการทำปฏิทินประจำวัน เป็นต้น  นอกจากนี้ยังสอนให้รู้จักการจัดระเบียบการปกครอง  แบ่งการปกครองเป็นเมือง  เป็นหมู่บ้าน  บรรยายถึงการปกครองของกษัตริย์องค์ต่อ ๆ  มา  ปกครองบ้านเมืองให้มีความสงบราบรื่นบ้าง  มีการแก่งแย่งเกิดศึกสงครามบ้าง  กษัตริย์องค์ใดขาดคุณธรรมทำให้ราษฎรได้รับความเดือดร้อนก็จะไม่สามารถรักษาราชบัลลังก์ไว้ได้