บทละครเรื่องเงาะป่าเป็นพระราชนิพนธ์ในพระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว  ทรงพระราชนิพนธ์ในขณะที่ทรงพักรักษาพระอาการประชวรจากพระโรคมาลาเรีย  ณ  พระที่นั่งวิมานเมฆเป็นเวลา 8 วัน  มีเนื้อเรื่องย่อดังนี้

 

คนังและไม้ไผ่  เป็นเด็กชายชาวเงาะรุ่นเดียวกัน  พากันไปเที่ยวป่าและได้พบซมพลาชายหนุ่มผู้มีความสามารถในการใช้อาวุธ  ทั้งสองขอให้ซมพลาช่วยสอนเชิงอาวุธให้  ซมพลาจึงสอนและแสดงวิธีการสู้เสือให้ดู  เมื่อฆ่าเสือตายแล้ว  ซมพลาซึ่งหลงรักนางลำหับพี่สาวของไม้ไผ่จึงฝากดอกไม้และเล็บเสือไปให้นาง  ต่อมาไม้ไผ่ออกอุบายให้พี่สาวมาเก็บดอกไม้ในป่าเพื่อจะให้นางลำหับได้พบกับซมพลา  แต่ลำหับถูกงูรัดที่แขนขณะที่เก็บดอกไม้และตกใจจนสลบไป  ซมพลาฆ่างูและช่วยให้นางฟื้น  เมื่อลำหับรู้สึกตัวซมพลาจึงบอกรักนาง  ลำหับพอใจซมพลา  แต่ขัดข้องที่นางมีคู่หมั้นแล้วคือ ฮเนา  ซมเพลาจึงออกอุบายให้ลำหับเข้าพิธีแต่งงานไปก่อนและตนจะมาพาหนีในตอนค่ำ  ระหว่างพิธีซมพลาได้พานางลำหับหนีไปซ่อนในถ้ำ  ฮเนาและญาติพี่น้องออกตามหาจนพบซมพลา  จึงได้ต่อสู้กัน  ซมพลาถูกพี่ชายของฮเนายิงด้วยลูกดอกอาบยาพิษ  ลำหับตามมาทัน  ซมพลาสั่งเสียให้นางกลับไปหาฮเนาเพื่อจะได้อยู่อย่างมีความสุขแล้วจึงสิ้นชีวิต  ลำหับเสียใจจึงแทงตัวตายตามซมพลา  ฝ่ายฮเนาเมื่อเห็นทั้งสองตายก็รู้สึกเสียใจที่ตนเป็นต้นเหตุ  จึงฆ่าตัวตายตาม  พวกเงาะฝังศพทั้งสามคนไว้ในหลุมเดียวกันและเตรียมการย้ายถิ่นฐานต่อไป