จันทกินรีคำฉันท์
รหัสข้อมูล
TLD-001-038
ชื่อเรื่องหลัก
จันทกินรีคำฉันท์
ยุคสมัย
ผู้แต่ง
คำประพันธ์
ฉันท์
ฉันทลักษณ์
อินทรวิเชียรฉันท์ , กาพย์ยานี
เนื้อเรื่องย่อ
จันทกินรีคำฉันท์เป็นวรรณคดีนิทานแต่งด้วยกาพย์และฉันท์ มีโคลงสี่สุภาพจบท้าย 1 บท กาพย์ที่ใช้มีฉบัง และสุรางคนางค์เป็นส่วนใหญ่ ส่วนฉันท์มีเพียง 2 ชนิด คือ อินทรวิเชียรฉันท์ และวสันตดิลกฉันท์ เป็นฉันท์ที่ใช้ครุลหุโดยเสียงตามอย่างฉันท์อยุธยา วรรณคดีเรื่องนี้ไม่ปรากฏนามผู้แต่งและสมัยที่แต่ง สันนิษฐานว่าน่าจะแต่งสมัยอยุธยาตอนปลาย จากการศึกษาลีลาการแต่งและถ้อยคำพบว่า คล้ายคลึงกับบุณโณวาทคำฉันท์ของพระมหานาควัดท่าทราย
เนื้อเรื่องของจันทกินนรีคำฉันท์กล่าวถึงเมื่อพระนางพิมพาเถรีจะนิพพาน ได้เข้าเฝ้าพระพุทธเจ้าเพื่อขออภัยโทษที่ได้กระทำการเสมือนลบหลู่พระเกียรติยศของพระองค์เมื่อครั้งทรงเสวยพระชาติเป็นพระยากินนรชื่อพระจันทกินนร วันหนึ่งขณะที่พระจันทรกินนรและนางจันทกินรีเที่ยวเล่นในป่าอย่างเบิกบานและเพลิดเพลินโดยมิได้ระวังตน ท้าวพรหมทัตเสด็จล่าสัตว์ผ่านมาพบ และพอพระทัยนางจันทกินรี จึงลอบสังหารพระจันทกินนร แล้วตรัสโลมนางจันทกินนรี แต่นางจันทกินรีมีความมั่นคงต่อสวามี จึงปฏิเสธและกล่าวบริภาษสาปแช่งท้าวพรหมทัตก่อนจะบินหนีขึ้นไปบนยอดเขา พระอินทร์ได้ลงมาช่วยให้พระจันทกินนรฟื้นขึ้น แล้วกล่าวสั่งสอนเรื่องอปมาทธรรม กินนรทั้งสองรับคำสอนแล้วพากันกลับคืนยังที่อยู่ พระนางพิมพาระบุโทษตนในครั้งนั้นว่าพระนางกระทำหมิ่นประมาทต่อพระพุทธองค์ด้วยความเศร้าโศกในการอุ้มพระสวามีใส่ตัก ทำให้เสื่อมเสียพระเกียรติยศ พระพุทธองค์ทรงอโหสิกรรมแล้วพระนางพิมพาก็นิพพาน
ผู้เรียบเรียง
เอกสารอ้างอิง
พระจันทกินรีคำฉันท์. พระนคร: กรมศิลปากร, 2507. (พิมพ์เป็นอนุสรณ์ในงานพระราชทานเพลิงศพมหาเสวกตรีพระยาวงศาภรณ์ภูษิต (รื่น วัชโรทัย) ณ เมรุวัดมกุฏกษัตริยาราม วันที่ 23 เมษายน 2507)
รูปแบบลิขสิทธิ์
Attribution-NonCommercial-NoDerivs (CC BY-NC-ND)
