ไตรภูมิพระร่วง กล่าวถึงลักษณะการเกิดหรือปฏิสนธิของมนุษย์ สัตว์ และเทวดา และบรรยายลักษณะของแต่ละภูมิอย่างละเอียด   เริ่มด้วยนรกภูมิ บรรยายภาพที่น่ากลัวของนรกแต่ละขุม กล่าวถึงเหตุของการตกนรกแต่ละขุมและความทุกข์ทรมานที่สัตว์นรกต้องได้รับ  ในติรัจฉานภูมิ  กล่าวถึงการเกิดและลักษณะของสัตว์ชนิดต่าง ๆ  สัตว์ที่กล่าวถึงอย่างละเอียดได้แก่   ราชสีห์ 4 ชนิด  ช้างแก้ว 10 จำพวก  ปลาใหญ่ 7 ตัว   ครุฑ  นาค  และหงส์  ในเรื่องเปรตภูมิ  บรรยายรายละเอียดของลักษณะเปรตแต่ละจำพวก และในส่วนที่ว่าด้วยอสุรกายภูมิ  บรรยายรายละเอียดเกี่ยวกับเมืองของอสูรใหญ่ 4 เมือง  ส่วนในเรื่องของมนุสสภูมิ  บรรยายการปฏิสนธิและการเจริญเติบโตของทารกในครรภ์จนถึงเวลาคลอด   บรรยายลักษณะของทวีปทั้ง 4 คือ อุตตรกุรุทวีป  อมรโคยานทวีป  บุพวิเทหทวีป  และชมพูทวีปโดยละเอียด  กล่าวถึงจักรพรรดิราช   และบุคคลสำคัญบางคนได้แก่ โชติกเศรษฐี  พญาพิมพิสารและพญาอชาตศัตรู  ในส่วนที่ว่าด้วยฉกามาพจรภูมิ  ได้แก่  สวรรค์ 6 ชั้น  บรรยายลักษณะของสวรรค์แต่ละชั้นให้เห็นความยิ่งใหญ่ งดงามและน่ารื่นรมย์ ในส่วนที่กล่าวถึงรูปภูมิ  ซึ่งเป็นที่อยู่ของพรหมที่มีรูป 16 ชั้น และอรูปภูมิ ที่อยู่ของพรหมที่ไม่มีรูป 4 ชั้น ก็บรรยายลักษณะของพรหมอย่างละเอียด  ในตอนท้ายของหนังสือผู้นิพนธ์ทรงชี้ให้เห็นว่า มนุษย์ สัตว์และเทวดาทั้งหลายตลอดจนสรรพสิ่งในภูมิทั้ง 3   แม้กระทั่งภูเขา  แม่น้ำ  พระอาทิตย์  พระจันทร์  ดวงดาว  ตลอดจนป่าหิมพานต์  ในที่สุดก็ต้องเสื่อมสลายไปทั้งสิ้น  ไม่มีสิ่งใดเที่ยงแท้เลย  กล่าวถึงการเกิดไฟประลัยกัลป์  และกำเนิดโลกและสรรพสิ่งขึ้นใหม่หลังจากเกิดไฟประลัยกัลป์  นอกจากนี้ยังกล่าวถึงความเป็นมาและความสำคัญของสถาบันพระมหากษัตริย์  

กองวรรณกรรมและประวัติศาสตร์. วรรณกรรมสุโขทัย. พิมพ์ครั้งที่ 2. กรุงเทพฯ : กรมศิลปากร,2539.