ตั๋งโต๊ะเป็นตัวละครในเรื่องสามก๊ก (จีนกลางเรียกว่าต่งจั่ว) เดิมเป็นเจ้าเมืองฮอตั๋ง*

ตั๋งโต๊ะมาร่วมปราบโจรโพกผ้าเหลืองจนได้ชัยชนะ ตั๋งโต๊ะติดสินบนขันทีและขุนนางผู้ใหญ่จึงได้เลื่อนเป็นเจ้าเมืองซีหลง* ต่อมาตั๋งโต๊ะยกทัพเข้าเมืองหลวงตามคำสั่งของโฮจิ้น*พี่ชายของพระนางโฮเฮา* เมื่อตั๋งโต๊ะมาถึงเมืองหลวงนั้นโฮจิ้นก็ถูกพวกขันทีฆ่าตายไปแล้ว เกิดความวุ่นวายขึ้นในเมือง ตั๋งโต๊ะถือโอกาสกุมอำนาจในเมืองหลวงปลดยุวกษัตริย์หองจูเปียน* ตั้งหองจูเหียบ*เป็นกษัตริย์แทน ทรงพระนามว่าพระเจ้าเหี้ยนเต้* ต่อมาตั๋งโต๊ะปลงพระชนม์หองจูเปียนและพระนางโฮเฮาพระชนนี แล้วก็ใช้อำนาจบาตรใหญ่รังแกผู้คนและทำตัวเทียมเจ้า ไม่มีใครขัดขวางได้ เพราะตั๋งโต๊ะได้ลิโป้*ผู้มีฝีมือดีเป็นบุตรบุญธรรมจึงกำเริบเสิบสานยิ่งขึ้นทุกวัน

ต่อมาโจโฉ*ชักชวนอ้วนเสี้ยว*และเจ้าเมืองต่าง ๆ รวม 17 เมืองผนึกกำลังกันเป็นกองทัพพันธมิตร 18 ทัพมาปราบตั๋งโต๊ะ ตั๋งโต๊ะสู้ไม่ได้จึงเผาเมืองลกเอี๋ยงบังคับพระเจ้าเหี้ยนเต้ย้ายราชธานีไปอยู่เมืองเตียงอั๋น* และสร้างเมืองบิอู่*เป็นที่พำนักเสวยสุขของตน ทำการชั่วช้าสารพัดตามอำเภอใจ ทำให้ผู้คนเคียดแค้นชิงชังไปทั่ว อ้องอุ้น*ขุนนางผู้ใหญ่จึงให้นางเตียวเสียน*บุตรีบุญธรรมใช้มารยาหญิงทำให้ตั๋งโต๊ะกับลิโป้แตกคอกัน แล้วลวงตั๋งโต๊ะมาให้ลิโป้และทหารรุมฆ่าตายในพระราชวัง ศพตั๋งโต๊ะถูกแห่ประจานรอบเมืองแล้วทิ้งไว้ที่ทางสามแพร่ง