ทรพีเป็นตัวละครในบทละครเรื่องรามเกียรติ์ เป็นลูกของทรพา*กับนางนิลากาสร* เป็นกระบือสีดำรูปร่างสูงใหญ่

ทรพีเป็นกระบือที่นางนิลากาสรแอบไปตกลูกไว้ในถ้ำสุรกานต์* นางเล่าให้ลูกฟังว่าที่ต้องหนีมานั้นเพราะทรพาผู้เป็นพ่อจะสังหารลูกตัวผู้ทุกตัว แล้วนางก็ฝากเทวดารักษาถ้ำช่วยดูแลลูก เทวดาช่วยกันอารักขาที่เขาทั้งสองข้างและเท้าทั้งสี่และให้ชื่อว่าทรพี เมื่อทรพีโตขึ้นก็ตามวัดรอยเท้าทรพา

ครั้นเห็นว่ารอยเท้าใหญ่พอที่จะต่อสู้ได้ก็ตามดักรอทรพาที่ริมธาร วันหนึ่งทรพาพาฝูงออกหากิน ทรพีก็ท้ารบ ทรพาแพ้ถูกสังหาร ทรพีจึงได้ครองฝูงนางกระบือแทนทรพา ฝ่ายทรพีเมื่อเห็นว่าตนมีฤทธิ์มากก็กำเริบเที่ยวขวิดภูเขาและต้นไม้และท้าทายเหล่าเทวดาให้ออกมาต่อสู้กัน เหล่าเทวดาที่รักษาป่าหิมพานต์* เขาเบญจบรรพต* และมหาสมุทรต่างไม่ยอมต่อสู้ด้วยและให้ไปต่อสู้กับพระอิศวร* ทรพีจึงไปเขาไกรลาส* ท้าพระอิศวรต่อสู้ พระอิศวรเห็นว่าไม่คู่ควรที่จะต่อสู้จึงสั่งให้ไปสู้กับพาลี*เจ้าเมืองขีดขิน* แล้วสาปให้ไปเกิดเป็นบุตรพญาขร* ชื่อมังกรกัณฐ์* และให้ตายด้วยศรพระราม*

พาลีต่อสู้กับทรพีจนเย็นก็ยังไม่ชนะจึงคิดหาทางสังหารทรพีโดยออกอุบายให้ไปสู้กันในถ้ำ ก่อนไปพาลีบอกกับสุครีพ*อนุชาว่าถ้าสู้กันถึง 7 วันแล้วยังไม่กลับมาให้ตามไปดูที่ถ้ำ ถ้าเลือดที่ไหลออกมาจากถ้ำข้นหมายความว่าทรพีตาย แต่ถ้าเลือดใสเป็นเลือดของตนให้สุครีพปิดปากถ้ำเสีย ทรพีต่อสู้กับพาลีนานถึง 7 วันจนพาลีคิดได้ว่าทรพีมีเทวดารักษาอยู่จึงกล่าวเยาะเย้ยทรพี ทรพีแย้งว่าตนมีฤทธิ์ด้วยตนเอง พาลีจึงกล่าวแก่เทวดาว่าทรพีอกตัญญู ไม่ควรอยู่รักษาอีกต่อไป เทวดาที่อารักขาออกจากร่างทรพี พาลีจึงสังหารทรพีได้

เมื่อทรพีตายไปเกิดเป็นมังกรกัณฐ์ตามคำสาปของพระอิศวร