ท้าวทศรถเป็นตัวละครในบทละครเรื่องรามเกียรติ์ เป็นกษัตริย์ครองกรุงอยุธยา* เป็นโอรสของท้าวอัชบาล* มีมเหสีคือ นางเกาสุริยา* นางไกยเกษี* และนางสมุทรชา*

เมื่อท้าวทศรถครองราชย์ พระอินทร์*ให้พระมาตุลี*มาเชิญไปปราบอสูรปทูตทันต์* นางไกยเกษีเห็นเพลารถของท้าวทศรถหัก เกรงว่าจะเสียทีจึงเอากรสอดแทนเพลารถ ท้าวทศรถชนะอสูรแล้วบอกให้นางขอพรได้ตามที่นางปรารถนาแต่นางยังไม่ขอ

ต่อมาท้าวทศรถทำพิธีหุงข้าวทิพย์*เพื่อขอโอรสโดยเชิญฤๅษีกไลโกฏ*มาประกอบ ในพิธีนั้นเกิดเป็นรูปอสูรทูนถาดข้าวทิพย์ 4 ปั้น นางยักษ์กากนาสูร*แปลงเป็นกาโฉบได้ข้าวทิพย์ไปครึ่งปั้น เหลืออีก 3 ปั้นครึ่ง ฤๅษีกไลโกฏแบ่งให้นางเกาสุริยาและนางไกยเกษีคนละ 1 ปั้น ส่วนนางสมุทรชาได้ปั้นครึ่ง มเหสีทั้งสามทรงครรภ์ ท้าวทศรถพามเหสีประพาสป่า ได้พบอสูรเหรันตทูต* ซึ่งแสดงตนเป็นเจ้าของป่า ท้าวทศรถและอสูรได้ต่อสู้กัน ท้าวทศรถสังหารอสูรได้ ต่อมานางเกาสุริยาประสูติพระราม* นางไกยเกษีประสูติพระพรต* นางสมุทรชาประสูติพระลักษณ์*และพระสัตรุต*

เมื่อท้าวทศรถจะตั้งพระรามโอรสองค์ใหญ่เป็นกษัตริย์ครองกรุงอยุธยา นางค่อมกุจจี*ยุยงนางไกยเกษีให้ทวงพรที่ท้าวทศรถเคยให้สัญญาไว้ นางไกยเกษีขอให้พระพรตครองราชย์ก่อนและขอให้พระรามออกบวชเป็นเวลา 14 ปี ท้าวทศรถเสียพระทัยมากแต่เพราะเคยสัญญากับนางไว้จึงยอมทำตามคำขอของนาง เมื่อฤๅษีวสิษฐ์*และฤๅษีสวามิตร*เข้าเฝ้า ท้าวทศรถได้บอกพระอาจารย์ทั้งสองว่า เมื่อพระองค์สิ้นพระชนม์ ห้ามนางไกยเกษีและพระพรตไปถวายเพลิงพระศพ

เมื่อพระราม พระลักษณ์ และนางสีดา*ออกจากกรุงอยุธยา สุมันตัน*เสนาผู้ใหญ่ก็ไปทูลท้าวทศรถ ท้าวทศรถเสียพระทัยกันแสงอย่างหนักแล้วก็สิ้นพระชนม์ไปเกิดบนสวรรค์