ท้าวพรหมทัตเป็นตัวละครในเรื่องกากีคำกลอน เป็นกษัตริย์ครองกรุงพาราณสี* มีมเหสีชื่อกากี*

วันหนึ่งท้าวพรหมทัตเพลิดเพลินอยู่กับการทรงสกากับพญาครุฑ* ซึ่งแปลงกายมาเป็นมาณพรูปงาม ลืมเวลาเสด็จไปหานางกากีดังเคย จนนางสงสัย เมื่อนางสนมทูลว่าทรงสกาอยู่กับมาณพรูปงาม นางจึงไปแอบดูและได้สบเนตรกับมาณพหนุ่ม ต่างก็เกิดความปฏิพัทธ์ซึ่งกันและกัน เมื่อพญาครุฑลอบพานางไปอยู่ร่วมกันที่วิมานสิมพลี* ท้าวพรหมทัตโทมนัสพระทัยถึงมเหสีที่หายไปอย่างยิ่ง นาฏกุเวรคนธรรพ์ผู้เป็นพี่เลี้ยงทูลว่าตนเห็นมาณพหนุ่มกับนางกากีมีทีท่าเสน่หากัน ชะรอยว่ามาณพได้คืนร่างเป็นพญาครุฑมาลักพานางไป ท้าวพรหมทัตจึงใช้ให้นาฏกุเวร*ไปสืบข่าวตามที่ขันอาสา นาฏกุเวรวางอุบายแปลงกายเป็นไรแทรกขนพญาครุฑไปยังวิมานสิมพลี และในเวลากลางวันเมื่อพญาครุฑไปเที่ยวป่าหิมพานต์ก็คืนร่างเป็นคนธรรพ์อยู่ร่วมสมกับนางกากี

7 วันต่อมานาฏกุเวรได้แปลงเป็นไรแทรกขนพญาครุฑกลับมาทูลเรื่องราวท้าวพรหมทัต เมื่อถึงวันที่พญาครุฑมาเล่นสกาอีก คนธรรพ์ก็ดีดพิณขับเพลงถึงความสัมพันธ์รักระหว่างตนกับนางกากี ทำให้พญาครุฑโกรธและรู้สึกเสียศักดิ์ศรีจึงนำนางกากีมาคืน โดยทิ้งนางไว้ที่หน้าพระลาน

ครั้นท้าวพรหมทัตเห็นนางกากีก็ตรัสเย้ยบริภาษนางด้วยความเจ็บช้ำน้ำพระทัย ดังคำประพันธ์ตอนหนึ่งว่า หนึ่งแล้วสองเล่าเจ้าซ้ำสาม ช่างทำงามพักตราน่ารับขวัญ เมื่อเป็นหญิงแพศยาอาธรรม์ จะให้เลี้ยงนางนั้นประการใด ฯ ด้วยความรู้สึกอัปยศในพฤติกรรมของนางกากี ท้าวพรหมทัตจึงสั่งเนรเทศนางโดยให้นำใส่แพลอยน้ำไป