TLD-003-2766

พรหมาสตร์, ศร (ชื่อปกิณกะ)

รามเกียรติ์, บทละคร 3  

พรหมาสตร์เป็นศรในบทละครเรื่องรามเกียรติ์ เป็นอาวุธวิเศษหนึ่งในสามเล่มซึ่งได้แก่ ศรพรหมาสตร์ ศรอัคนิวาต* และศรพลายวาต*

เมื่อพระราม* พระลักษณ์* พระพรต* และพระสัตรุด*เรียนวิชาสำเร็จพระฤๅษีวสิษฐ์*และพระฤๅษีสวามิตร*ก็ทำพิธีชุบศรให้ ขณะทำพิธี พระอิศวร*ประทานลูกศรทั้งสาม พร้อมคันศรให้แก่กุมารแต่ละองค์โดยจารึกชื่อไว้ แล้วโยนลงมาในกองไฟพิธี พระอิศวรยังประทานศรพรหมาสตร์ให้อินทรชิต*ด้วย ศรพรหมาสตร์มีอานุภาพมาก เป็นอาวุธสำคัญที่กษัตริย์ของกรุงอยุธยา*ใช้สังหารเหล่ายักษ์ พระรามได้ใช้น้ำสรงศรพรหมาสตร์เป็นน้ำประพรมให้ท้าวมหาชมพู*ตื่น และให้พิเภก*ดื่มเมื่อครั้งที่มาสวามิภักดิ์พระรามด้วย พระรามใช้ศรพรหมาสตร์สังหารอสูรหลายตน เช่น กุมภกรรณ* มังกรกัณฐ์* ทศกัณฐ์* ท้าวกุเวร*เป็นต้น

พระลักษณ์ใช้ศรพรหมาสตร์สังหารอินทรชิต ทศคีรีวัน*และทศคีรีธร* ส่วนพระพรตใช้ศรพรหมาสตร์สังหารท้าวจักรวรรดิ*และพระสัตรุดใช้ศรพรหมาสตร์สังหารนนยุพักตร์* เมื่อพระรามรบกับพระมงกุฎ* พระรามไม่สามารถสังหารพระมงกุฎได้ และศรของพระมงกุฎก็กลายเป็นข้าวตอกดอกไม้บูชาพระราม พระรามจึงเสี่ยงศรพรหมาสตร์ก่อนแผลงว่าถ้าไม่ใช่วงศ์ญาติขอให้ศรไปสังหาร แต่ศรกลายเป็นอาหารทิพย์ทำให้พระรามรู้ว่าพระมงกุฎเป็นโอรสของพระองค์ หลังเสร็จศึกกรุงลงกา พระรามจะหามงคลสถานสร้างเมืองให้หนุมาน* ก็แผลงศรพรหมาสตร์ไปจนถึงภูเขานพคีรี*ซึ่งต่อมาพระวิษณุกรรม*สร้างเป็นเมืองนพบุรี*ให้หนุมาน พระอิศวรได้ประทานศรพรหมาสตร์ให้แก่อินทรชิตด้วย

เมื่อครั้งที่อินทรชิตทำพิธีชุบศรพรหมาสตร์ที่เขายุคนธร* ได้สั่งความแก่ทศกัณฐ์ไว้ว่ามิให้ส่งข่าวเรื่องความตายเพราะจะเสียพิธี ในระหว่างนั้นทศกัณฐ์ได้ให้ยักษ์กำปั่น*ไปรบขัดตาทัพไว้ก่อน กำปั่นได้รบกับหนุมานและถูกหนุมานสังหาร ด้วยความตกใจทศกัณฐ์ลืมคำสั่งของอินทรชิตจึงให้ไวยกาสูร 1*ไปแจ้งอินทรชิตว่ากำปั่นถูกสังหารให้รีบมารบ อินทรชิตได้ข่าวอัปมงคลก็เสียพิธี จึงแก้อัปมงคลโดยใช้เลือดโคดำและแพะดำบัดพลีศรพรหมาสตร์ ต่อมาอินทรชิตแผลงศรพรหมาสตร์ถูกพระลักษณ์ ชมพูพาน*ซึ่งเคยรับใช้พระอิศวรตรวจสรรพยาใน 4 ทวีปจึงทูลพระรามเรื่องยาแก้พิษของศรพรหมาสตร์ว่ามีอยู่ที่เขาอาวุธ* ในบุพพวิเทหทวีป*ควรให้หนุมานไปนำมา

ครั้งอินทรชิตเสียศรวิษณุปาณัม*และศรนาคบาศ* แล้ว ก็นำศรพรหมาสตร์ทูนขึ้นเหนือเศียร ร่ายเวทแล้วแผลงศรพรหมาสตร์เป็นสรรพอาวุธลอยอยู่ในอากาศ พระลักษณ์เห็นดังนั้นก็แผลงศรพรหมาสตร์ของตนไปทำลายศรพรหมาสตร์ของอินทรชิตและสังหารอินทรชิตได้

สยาม ภัทรานุประวัติ 

ศูนย์มานุษยวิทยาสิรินธร (องค์การมหาชน)

Attribution-NonCommercial-NoDerivs (CC BY-NC-ND)