TLD-003-2786

พระนารายณ์ 2 (ชื่อตัวละคร)

รามเกียรติ์, บทละคร 3  

พระนารายณ์เป็นตัวละครในเรื่องรามเกียรติ์ เป็นเทพเจ้าองค์หนึ่งของศาสนาพราหมณ์ พระนารายณ์มีกายสีนิล มี 4 กร ทรงเทพอาวุธต่างๆ ได้แก่ สังข์ จักร คทา ตรี มีครุฑเป็นเทพพาหนะ มีพญาอนันตนาคราช*เป็นที่ประทับในเกษียรสมุทร*ซึ่งอยู่เชิงเขาจักรวาล* และมีวิมานชื่อไวกูณฐ์* พระนารายณ์มีชายา 2 องค์คือพระศรี*และพระลักษมี* “องค์นางพระศรีอยู่เบื้องซ้าย พระลักษมีโฉมฉายอยู่เบื้องขวา”

ในเรื่องรามเกียรติ์มีสมญานามของพระนารายณ์ต่าง ๆ เช่น พระสี่กร พระทรงสังข์ พระทรงครุฑ พระหริรักษ์ พระจักรา เป็นต้น พระนารายณ์เป็นเทพเจ้าที่คอยดูแลโลกมนุษย์ เมื่อโลกถูกอสูรหรือยักษ์เบียดเบียน พระนารายณ์จะอวตาร (แบ่งภาค) หรือแปลงกายเพื่อไปปราบอสูร ในเรื่องรามเกียรติ์กล่าวถึงเหตุการณ์ที่ตรงกับการอวตารของพระนารายณ์ 4 ครั้งคือ

วราหาวตาร* อวตารเป็นหมูป่าเพื่อไปสังหารหิรันตยักษ์*

อัปสราวตาร* แปลงกายเป็นนางอัปสรเพื่อลวงนนทก*

มหัลกาวตาร*แปลงเป็นยักษ์แก่ปลูกต้นไม้เอารากชี้ฟ้าเพื่อลวงให้ทศกัณฐ์*คืนพระอุมา*ให้พระอิศวร*

และรามาวตาร* อวตารเป็นพระราม*เพื่อปราบทศกัณฐ์ พระนารายณ์เป็นต้นวงศ์ของกษัตริย์ในสุริยวงศ์

ในเรื่องรามเกียรติ์กล่าวว่า ท้าวอโนมาตัน*ซึ่งเป็นปฐมกษัตริย์ของกรุงอยุธยา* เป็นกุมารที่เกิดในดอกบัวจากพระอุทรของพระนารายณ์ เมื่อพระอิศวรจะประทานนางดารา*ให้สุครีพ*โดยฝากพาลี*ไป พระนารายณ์ได้ทูลทัดทานพระอิศวรว่าไม่ควรฝากสตรีไปกับบุรุษ พาลีจึงสาบานว่าหากไม่รักษาคำสัตย์ขอตายด้วยศรพระนารายณ์ และเมื่อครั้งที่อินทรชิต*บำเพ็ญเพียรขอเทพอาวุธ พระนารายณ์ได้ประทานศรวิษณุปาณัม*ให้อินทรชิต บางครั้งเมื่อพระรามสังหารปรปักษ์แล้วก็จะสำแดงองค์เป็นพระนารายณ์ให้ฝ่ายปรปักษ์เช่น พาลี* กุมภกรรณ* ฯลฯ ได้เห็นก่อนสิ้นชีวิต ดังภาพที่กุมภกรรณเห็นต่อไปนี้ สีเขียวดั่งนิลมณี มีกายปรากฏเป็นสี่กร ทรงเทพอาวุธจักรสังข์ ทั้งตรีคทาศิลป์ศร

สยาม ภัทรานุประวัติ 

ศูนย์มานุษยวิทยาสิรินธร (องค์การมหาชน)

Attribution-NonCommercial-NoDerivs (CC BY-NC-ND)