พระอิศวร หรือพระสยมภูวนาถ* หรือพระจอมไกรลาส* หรือพระศุลี*เป็นตัวละครในบทละครเรื่องรามเกียรติ์ เป็นมหาเทพสูงสุด เป็นเทพเจ้าซึ่งเป็นที่เคารพของเหล่าเทวดาและอสูร

พระอิศวรมีเมตตาต่อเทวดาและอสูร ได้ประทานพรและเทพอาวุธให้ผู้ที่มาขอพรหรือทำการบำเพ็ญเพียร พระอิศวรมีสามเนตร ทรงตรีศูล*เป็นเทพอาวุธ และมีสังวาลนาค 1*เป็นเครื่องประดับ มีชายาคือพระอุมา* ที่ประทับของพระอิศวรคือวิมานบนเขาไกรลาส* และมีโคอุสุภราช*เป็นเทพพาหนะ

เมื่อพระนารายณ์*นำท้าวอโนมาตัน*ไปถวายพระอิศวร พระอิศวรได้บัญชาให้พระอินทร์*สร้างเมืองให้ท้าวอโนมาตัน เมื่ออสูรตรีบูรัม*ซึ่งได้พรจากพระอิศวรเบียดเบียนโลก พระอิศวรก็นำทัพเทวดาไปปราบตรีบูรัมด้วยไฟจากพระเนตรที่สาม เมื่อเสร็จศึกตรีบูรัมแล้ว พระอิศวรประทานเสื้อเกราะให้พระฤๅษีอัคตะ*รักษาไว้ให้พระนารายณ์เมื่ออวตารลงมา และประทานคันธนูไว้ที่เมืองมิถิลา*

ครั้นเหล่าเทวดาและฤๅษีมาทูลว่ายักษ์เบียดเบียนโลก พระอิศวรบัญชาให้พระนารายณ์อวตารไปปราบยุคเข็ญ พระอิศวรประสงค์จะช่วยพระนารายณ์จึงบัญชาให้พระพาย*นำเทพอาวุธและกำลังของพระองค์ไปซัดใส่ปากนางสวาหะ* เพื่อให้เกิดเป็นหนุมาน* จะได้เป็นกำลังสำคัญให้แก่พระนารายณ์ เมื่อพระพายนำหนุมานมาถวาย พระอิศวรสอนเวทมนตร์ต่างๆ ให้หนุมาน ต่อมาพระอิศวรได้ประทานหนุมานและชมพูพาน*ให้พาลี* พระอิศวรเป็นผู้สาปนนทกาล 2*ให้ไปเกิดเป็นทรพา* สาปทรพี*ให้ไปเกิดเป็นมังกรกัณฐ์* สาปนางเสาวรี*ให้เฝ้าป่าสาลวัน* สาปนางวานริน*ให้ไปรอบอกทางหนุมานเพื่อไปสังหารอสูร เมื่อทศกัณฐ์ชิงบุษบกแก้ว*ของกุเปรัน* กุเปรันหนีไปพึ่งพระอิศวร พระอิศวรใช้งาช้างขว้างทศกัณฐ์และสาปให้งาปักอกทศกัณฐ์ไปตลอดชีวิต

ครั้งทศกัณฐ์ทำพิธีเผารูปเทวดา พระอิศวรบัญชาให้เทพบุตรพาลีไปทำลายพิธี เมื่อพระอินทร์เห็นว่าพระราม*และนางสีดา*ผิดใจกันเป็นเวลานาน ก็ทูลให้พระอิศวรเป็นผู้ไกล่เกลี่ย พระอิศวรให้จิตตุบท*ไปรับนางสีดาและพระรามมาที่เขาไกรลาสแล้วไกล่เกลี่ยให้ทั้งสองคืนดีกัน นางสีดาไม่อาจขัดเทวโองการจึงยอมคืนดีกับพระราม พระอิศวรให้อภิเษกพระรามกับนางสีดาอีกครั้ง