พั่งทองเป็นตัวละครในบทละครเรื่องสามก๊ก มีฉายาว่าฮองซู* เป็นศิษย์ร่วมอาจารย์กับขงเบ้ง*

เมื่อพั่งทองพบขงเบ้งที่เมืองกังตั๋ง*  ขงเบ้งชักชวนให้ไปทำราชการกับเล่าปี่*ที่เมืองเกงจิว* แล้วเขียนจดหมายแนะนำให้ บอกว่าหากพั่งทองไปเมืองเกงจิวแล้วไม่พบตนก็ให้นำจดหมายไปมอบให้เล่าปี่แล้วจะได้เป็นที่ปรึกษา

วันหนึ่งซุนก๋วน*เจ้าเมืองกังตั๋งเชิญพั่งทองไปพบเพื่อจะให้เป็นที่ปรึกษา  ครั้นเห็นว่าพั่งทองรูปร่างหน้าตาอัปลักษณ์ก็ไม่เชื่อว่าจะเป็นผู้มีปัญญา จึงไม่ได้แต่งตั้งให้เป็นขุนนาง  พั่งทองคิดว่าตนควรจะไปรับราชการกับเล่าปี่จึงเดินทางไปเมืองเกงจิว  ขณะนั้นขงเบ้งไม่อยู่ในเมือง พั่งทองเชื่อว่าเล่าปี่ชื่นชมผู้มีสติปัญญาจึงเข้าเมืองไปขอเป็นขุนนาง   เล่าปี่รู้มาว่าพั่งทองเป็นผู้มีปัญญา แต่เมื่อเห็นพั่งทองมีรูปร่างหน้าตาอัปลักษณ์  เล่าปี่จึงส่งพั่งทองไปเป็นเจ้าเมืองลอยเอี๋ยง*ซึ่งเป็นเมืองขึ้นเล็กๆ   พั่งทองรู้ว่าเล่าปี่ไม่เชื่อว่าตนมีความสามารถก็เก็บจดหมายแนะนำของขงเบ้งไว้ 

นับตั้งแต่ได้เป็นเจ้าเมือง พั่งทองไม่เคยออกว่าราชการ  กรมการเมืองจึงสอบถามสาเหตุจากทนาย (ผู้รับใช้)  เมื่อรู้ว่าพั่งทองไม่สบายใจเพราะภรรยาตาย ยังไม่มีภรรยาใหม่  กรมการเมืองจึงปรึกษากันพานางเอียนศรี* (เอียนสี*) บุตรสาวปลัดคนเก่าไปให้เป็นภรรยา

พั่งทองดื่มสุราทุกวันและไม่ออกว่าราชการ ประชาชนได้รับความเดือดร้อนเพราะไม่มีผู้ตัดสินคดีความ จึงพากันเข้าชื่อร้องเรียน  เล่าปี่ให้เตียวหุย*น้องร่วมสาบานและซุนเขียน*ไปสืบสวน   ปรากฏว่าเป็นจริงตามคำร้อง  เตียวหุยก็คิดจะจับพั่งทองไปประหาร แต่เมื่อเห็นว่าพั่งทองตัดสินคดีความทั้งหมดได้อย่างรวดเร็วและยุติธรรม   เตียวหุย  ซุนเขียน และเหล่าทหารก็พากันสรรเสริญ พั่งทองฝากจดหมายแนะนำของขงเบ้งไปให้เล่าปี่   เล่าปี่จึงเชิญพั่งทองไปเป็นที่ปรึกษาคู่กับขงเบ้ง

เมื่อเตียวสง*ขุนนางเมืองเสฉวน*ไปชวนให้เล่าปี่ชิงเมืองเสฉวนของเล่าเจียง*  เล่าปี่ลังเลใจเพราะเกรงจะถูกครหา   พั่งทองสนับสนุนให้เล่าปี่ตีเมืองเสฉวนโดยให้เหตุผลว่าหากเตียวฬ่อ*เจ้าเมืองฮันต๋ง*หรือโจโฉ*เจ้าเมืองฮูโต๋*ชิงเมืองเสฉวนไปได้ ก็จะยกทัพมาตีเมืองเกงจิว  เล่าปี่เห็นด้วยจึงวางแผนกับเตียวสงยกทัพไปเมืองเสฉวน

ต่อมาเล่าเจียงเชิญเล่าปี่เข้าไปดื่มสุราในเมืองโปยเสีย*  พั่งทองและฮวดเจ้ง*นายทหารที่คบคิดกับเตียวสงสั่งอุยเอี๋ยน*นายทหารของเล่าปี่ให้เข้าไปทำเป็นรำกระบี่แล้วหาโอกาสฆ่าเล่าเจียงเสีย  แต่เตียวหยิม*เสนาของเล่าเจียงรู้ทันจึงออกไปรำกระบี่ด้วย  เล่าปี่และเล่าเจียงโกรธมาก ต่างสั่งให้ทหารของตนออกไป  ครั้นกลับถึงค่ายเล่าปี่ตำหนิพั่งทองที่ทำการโดยไม่ปรึกษา

เมื่อโจโฉยกทัพไปตีเมืองกังตั๋ง  เล่าปี่เกรงว่าหากฝ่ายใดชนะฝ่ายนั้นอาจไปตีเมืองเกงจิว  พั่งทองคิดจะให้เล่าปี่กับเล่าเจียงผิดใจกันจึงแนะให้เล่าปี่ขอยืมทหารกับเสบียงจำนวนมากจากเล่าเจียง  แต่เล่าเจียงกลับส่งทหารชรากับเสบียงจำนวนน้อยไปให้  พั่งทองจึงยุให้เล่าปี่ตีเมืองเสฉวน แล้วเสนออุบาย ๓ ประการ คือ ให้ทหารเข้าตีชิงเมือง  หรือให้ลวงเอียวหวย* (เอียวโหย*) กับโกยพาย* (โกพาย* หรือโกยกาย*) ซึ่งเป็นนายด่านโปยสิกวน*ออกมากินโต๊ะแล้วฆ่าเสีย  หรือให้มีหนังสือลาเล่าเจียงว่ากลับเมืองเกงจิว แล้วค่อยยกทัพไปตีเมือง  เล่าปี่เลือกอุบายข้อที่ ๒

เมื่อเอียวหวยและโกยพายรู้ว่าเล่าปี่คบคิดกับเตียวสงก็ทำอุบายจะออกไปร่วมกินโต๊ะแล้วสั่งให้บ่าวไพร่ซ่อนอาวุธไปด้วย  แต่พั่งทองรู้ทัน สั่งฮองต๋ง*และอุยเอี๋ยนไปดักรอหน้าค่ายให้เอียวหวยกับโกยพายเข้าไปได้เท่านั้น  เมื่อรู้ว่าทั้งสองซ่อนอาวุธไว้ เล่าปี่ก็สั่งประหารชีวิต ส่วนบ่าวไพร่ที่ตามมายอมรับใช้เล่าปี่ พั่งทองจึงให้ไปลวงเปิดประตูเมืองโปยสิกวน  ทัพเล่าปี่จึงบุกเข้าไปจับฮวนซั้ว*เจ้าเมืองได้  เมื่อฮวนซั้วรู้ว่าเอียวหวยตายก็ยอมสามิภักดิ์

ครั้งที่เล่าปี่จะยกทัพไปตีเมืองลกเสีย*ซึ่งเป็นเมืองด่านชั้นที่ ๒ ของเมืองเสฉวน  เล่าปี่ได้รับหนังสือจากขงเบ้งเตือนว่าจะเสียพั่งทอง   เล่าปี่จึงคิดจะให้ถอยทัพกลับ  แต่พั่งทองเข้าใจว่าขงเบ้งอิจฉาตนจึงบอกเล่าปี่ว่าได้หักด่านมามากแล้วไม่ควรจะเสียแรงเปล่า เล่าปี่จึงตัดสินใจเดินทัพต่อ   เมื่อต้องแยกกันเข้าตีเมืองลกเสีย  เล่าปี่ให้พั่งทองไปทางใหญ่  แต่พั่งทองขอไปทางซอกเขา  ครั้นไปถึงทางแยก ม้าของพั่งทองพลาดล้ม เล่าปี่เป็นห่วงจึงขอไปทางซอกเขาแทน  แต่พั่งทองไม่ยอม 

ครั้นพั่งทองยกทัพไปถึงเนินผาซึ่งเดินลำบากและไม่มีที่พักทหารก็นึกถึงคำของอาจารย์ จึงถามชื่อสถานที่ ทหารเชลยเมืองเสฉวนบอกว่าชื่อ ลกฮองโผ* (แปลว่าหงส์ร่วง)  พั่งทองตกใจเพราะฉายาของตนคือ ฮองซู (แปลว่าหงส์ทอง)  เมื่อรู้ว่าจะต้องตาย พั่งทองก็เสียใจที่ไม่เชื่อคำเตือนของขงเบ้ง แล้วรำพันถึงนางเอียนศรีภรรยา  ขณะจะให้ถอยทัพกลับ ทหารของเสฉวนก็ระดมยิงเกาทัณฑ์ใส่จนพั่งทองสิ้นชีพ