TLD-003-3235

มหาจักรพรรดิราช, พญา (ชื่อตัวละคร)

ไตรภูมิพระร่วง   ไตรภูมิโลกวินิจฉยกถา  ไตรภูมิกถา  

พญามหาจักรพรรดิราชเป็นบุคคลในเรื่องไตรภูมิกถา เป็นผู้มีบุญบารมีอยู่ในกลุ่มเดียวกับพระพุทธเจ้า พระปัจเจกพุทธเจ้า พระอัครสาวก พระอรหันตขีณาสพ และพระโพธิสัตว์ ผู้มีบุญดังกล่าวข้างต้นจะไม่ไปเกิดในทวีปอื่น ๆ 3 ทวีป คือ อุตตรกุรุทวีป* บุรพวิเทหทวีป* และอมรโคยานทวีป* แต่จะต้องมาเกิดในชมพูทวีป*

เมื่อใดก็ตามที่เกิดพญามหาจักรพรรดิราชขึ้น ผู้คนที่อยู่ในแผ่นดินใหญ่ทั้ง 3 ทวีปและที่อยู่ในแผ่นดินเล็ก ๆ อีก 2,000 แห่งรวมทั้งฝูงชนในชมพูทวีปต่างพากันมาเข้าเฝ้าพระองค์ด้วยความเคารพยำเกรง สมบัติคู่บารมีของพญามหาจักรพรรดิราชคือรัตนะ 7 สิ่ง ได้แก่ จักรรัตนะ* (จักรแก้ว*) หัตถีรัตนะ* (ช้างแก้ว*) อัศวรัตนะ* (ม้าแก้ว*) มณีรัตนะ* (แก้วมณี*) อิตถีรัตนะ* (นางแก้ว*) คหปติรัตนะ*(ขุนคลังแก้ว*) และปริณายกรัตนะ* (ลูกแก้ว*) พญามหาจักรพรรดิราชจะต้องทรงศีล บำเพ็ญทาน ตั้งมั่นอยู่ในธรรม เมื่อทรงคำนึงถึงรัตนะเหล่านั้นทีละสิ่ง ด้วยบุญบารมีอันยิ่งใหญ่ของพระองค์ รัตนะนั้นก็จะแสดงอภินิหารมาสู่พระองค์เอง อาณาจักรอันไพศาลของพญามหาจักรพรรดิราชจึงมีแต่ความสุขสบายสมบูรณ์มั่งคั่ง ไพร่ฟ้าข้าแผ่นดินชื่นชมยินดี

ผู้ที่จะได้มาบังเกิดเป็นพญามหาจักรพรรดิราชได้กระทำบุญบารมีมามากดังนี้ คือ ได้ปฏิบัติบูชาพระรัตนตรัย ให้ทาน รักษาศีล เมตตาภาวนา ครั้นสิ้นชีวิตก็ได้ไปเกิดในสวรรค์ บางครั้งเกิดเป็นกษัตริย์ผู้เป็นใหญ่ทรงพระนามว่าพญามหาจักรพรรดิราช มียศศักดิ์บริวารมากมาย สามารถปราบได้ทั่วทั้งจักรวาล พญามหาจักรพรรดิราชทรงทศพิธราชธรรมอยู่ทุกเวลา ผู้ใดประพฤติตนตามคำสั่งสอนของพระองค์ ครั้นตายไปจะได้ไปเกิดในสวรรค์ ส่วนผู้ใจบาปหยาบช้า พญามหาจักรพรรดิราชจะไม่ทรงเจรจาด้วยเลย พญามหาจักรพรรดิราชโปรดฟังธรรมเทศนาจากสำนักสมณพราหมณาจารย์และนักปราชญ์ผู้รู้ธรรม ทรงรักษาศีล 5 เป็นประจำ และทรงถือศีลอุโบสถในวันพระ ทรงให้ขนทรัพย์สินเงินทองมากองหน้าพระลานแล้วแจกทานแก่ผู้ที่มาขอ เสร็จจากการให้ทานแล้ว ทรงสมาทานศีล 8 แล้วประทับบนแท่นทองในปราสาทแก้วอันรุ่งเรืองงามไปด้วยแก้วสัตตพิธรัตนะ ทรงรำพึงถึงทานที่ทรงกระทำแล้ว ทรงรำพึงถึงศีลที่ทรงรักษาอยู่ และทรงรำพึงถึงธรรมะที่ได้ทรงไว้ ด้วยอำนาจบุญสมภาร (บุญที่สั่งสมไว้) ของพระองค์นี้เองจึงทรงปราบได้ทั่วจักรวาล

เมื่อพญามหาจักรพรรดิราชเสด็จไปปราบปรามแผ่นดินใดได้ก็ทรงสั่งสอนให้ท้าวพญาทั้งหลายในแผ่นดินนั้นตั้งมั่นอยู่ในความดี ดูแลราษฎรให้เป็นสุข ไม่เบียดเบียนทรัพย์สินของราษฎร เมื่อพญามหาจักรพรรดิราชสิ้นพระชนม์ รัตนะทั้ง 7 จะกลับคืนไปสู่ที่เดิม หรือคืนสู่สภาพสามัญ เช่น นางแก้ว ถ้ามาจากอุตตรกุรุทวีปก็จะกลับคืนไปสู่อุตตรกุรุทวีป แต่ถ้านางแก้วเกิดในชมพูทวีปรัศมีในตัวนางก็จะหมดไป ส่วนขุนคลังแก้วซึ่งมีตาทิพย์เห็นได้ไกลเมื่อสิ้นพญามหาจักรพรรดิราชแล้วก็จะไม่ได้เห็นไกลเหมือนแต่ก่อน เมื่อทำพิธีสงสการพระศพพญามหาจักรพรรดิราชเสร็จแล้ว ประชาชนก็จะพากันเก็บพระธาตุไปบรรจุในพระเจดีย์ที่ก่อขึ้นตรงทางแยกกลางเมือง ให้ผู้คนไปเคารพกราบไหว้บูชา ผู้ใดแลได้กราบไหว้พระธาตุของพญามหาจักรพรรดิราช ผู้นั้นเมื่อตายไปจะได้ไปเกิดในเมืองสวรรค์ ดุจดั่งได้ไหว้พระปัจเจกพุทธเจ้าและพระอรหันต์

วัลยา ช้างขวัญยืน 

ศูนย์มานุษยวิทยาสิรินธร (องค์การมหาชน)

Attribution-NonCommercial-NoDerivs (CC BY-NC-ND)