ท้าวมหาชมพูเป็นตัวละครในบทละครเรื่องรามเกียรติ์ เป็นวานรมีฤทธิ์มาก มีอายุนับกัปป์ ครองเมืองชมพู* มีมเหสีคือนางแก้วอุดร* ไม่มีโอรสธิดา มีหลานชื่อนิลพัท*

ท้าวมหาชมพูเป็นสหายรักของพาลี* ท้าวมหาชมพูไม่เกรงกลัวผู้ใดในสามภพ บูชาแต่พระอิศวร*และพระนารายณ์*เท่านั้น เมื่อพระราม*สังหารพาลีแล้ว สุครีพ*ทูลให้พระรามแต่งสารให้ท้าวมหาชมพูเกณฑ์ทัพวานรของเมืองชมพูไปร่วมรบ พระรามให้สุครีพและหนุมาน*เชิญท้าวมหาชมพูไปเฝ้า เมื่อท้าวมหาชมพูได้ยินนามของพระนารายณ์ก็เกรงเดชพระนารายณ์จนถึงแก่สลบไป ครั้นได้สติก็ถามถึงพระราม แต่ก็ไม่เชื่อว่าพระรามคือพระนารายณ์อวตารมาจึงปฏิเสธไม่ยอมไปเฝ้า สุครีพและหนุมานเห็นท้าวมหาชมพูไม่ยอมไปเฝ้าพระรามก็ขัดใจ ตกดึกหนุมานจึงสะกดชาวเมืองชมพูและนำท้าวมหาชมพูไปเฝ้าพระรามทั้งแท่นบรรทม เมื่อไปถึง พระรามให้คลายมนตร์ ท้าวมหาชมพูเห็นพระรามมี 4 กรทรงสังข์ คทา ตรี และจักรก็ตกใจจนสลบไป พระรามให้นำน้ำสรงศรพรหมาสตร์*มารดให้ท้าวมหาชมพูฟื้น ท้าวมหาชมพูจึงถวายเมืองชมพูให้พระราม เมื่อประชุมพลจากเมืองชมพูและเมืองขีดขิน*ได้แล้ว พระรามก็ให้ท้าวมหาชมพูเป็นผู้รักษาเมืองชมพูและเมืองขีดขิน ครั้นเสร็จศึกกรุงลงกา* พระรามเสด็จกลับกรุงอยุธยา*แล้ว

ครั้งหนึ่งมหาชมพูคิดถึงพระรามและนิลพัทที่ไปปราบกบฏกรุงลงกาก็ยกทัพไปเฝ้าพระราม ก่อนเข้ากรุงอยุธยาได้พบทัพของไวยวิก*กับมัจฉานุ* ต่างไม่รู้จักกันจึงเข้ารบกัน หนุมานออกมาดูเหตุการณ์ก็เข้าห้ามทัพทั้งสอง ท้าวมหาชมพูเข้าเฝ้าพระราม พระรามเห็นว่าท้าวมหาชมพูมีความชอบที่รวมพลถวายในการทำศึกถึง 2 ครั้งทั้งศึกกรุงลงกาและศึกเมืองมลิวัน*จึงประทานพรและเครื่องยศให้แล้วท้าวมหาชมพูก็ทูลลากลับเมือง