TLD-003-3386

มัจฉานุ (ชื่อตัวละคร)

รามเกียรติ์, บทละคร 3  

มัจฉานุเป็นตัวละครในบทละครเรื่องรามเกียรติ์ เป็นบุตรของหนุมาน* กับนางสุพรรณมัจฉา* รูปร่างเป็นวานรแต่มีหางเป็นปลาเหมือนมารดา

เมื่อพระราม*จองถนนไปกรุงลงกา* ได้ให้พลวานรขนหินไปถมทางข้ามไปเกาะลงกา ทศกัณฐ์*รู้จึงให้นางสุพรรณมัจฉานำบริวารปลาไปทำลายถนนนั้น หนุมานตามไปจับนางได้ และได้นางสุพรรณมัจฉา เมื่อนางตั้งครรภ์ก็เกรงว่าทศกัณฐ์รู้จะเป็นความผิด จึงแอบไปสำรอกลูกคือมัจฉานุไว้ที่ริมฝั่งน้ำ ไมยราพ*ไปพบมัจฉานุ ก็นำไปเลี้ยงเป็นบุตรบุญธรรมและให้ดูแลด่านสุดท้ายของเมืองบาดาล*

เมื่อไมยราพลักพระรามไปขังไว้ในเมืองบาดาล หนุมานตามลงไปจนถึงด่านสุดท้าย ได้รบกับมัจฉานุ ภายหลังเมื่อรู้ว่าเป็นบุตรของตน จึงถามทางไปเมืองบาดาล มัจฉานุเห็นแก่บุญคุณของไมยราพก็ไม่บอกแต่แนะอุบายให้หนุมานไปเมืองบาดาลได้ หลังจากหนุมานสังหารไมยราพแล้ว ไวยวิก*โอรสของนางพิรากวน*ได้ครองเมืองบาดาลต่อจากไมยราพ มัจฉานุได้เป็นอุปราช

ครั้นเสร็จศึกเมืองมลิวัน* ไวยวิกและมัจฉานุคิดจะไปเฝ้าพระราม ระหว่างทางพบทัพเมืองชมพู*ที่ไปเฝ้าพระรามเช่นกัน ทัพทั้งสองไม่รู้จักกันมาก่อนจึงรบกัน พระรามได้ยินเสียงดังรอบกรุงอยุธยา*จึงให้หนุมานออกไปดู หนุมานเห็นทัพทั้งสองต่อสู้กันจึงเข้าห้ามทัพแล้วพามัจฉานุเข้าเฝ้าพระราม พระรามเห็นมัจฉานุมีหางเป็นปลาจึงช่วยโดยใช้พระขรรค์ตัดหางปลาออก แล้วตั้งให้มัจฉานุเป็นพญาหนุราชฤทธิรอน* อภิเษกกับนางรัตนมาลี*ธิดาของท้าวจักรวรรดิ* และให้ครองเมืองมลิวัน ครั้งพระพรต*และพระสัตรุด*ยกทัพไปปราบท้าวคนธรรพ์*ที่เมืองไกยเกษ* มัจฉานุก็ได้ร่วมกับพระพรตและพระสัตรุดรบกับทัพของท้าวคนธรรพ์ด้วย หลังจากเสร็จศึกท้าวคนธรรพ์แล้ว มัจฉานุกลับไปครองเมืองมลิวันดังเดิม

สยาม ภัทรานุประวัติ 

ศูนย์มานุษยวิทยาสิรินธร (องค์การมหาชน)

Attribution-NonCommercial-NoDerivs (CC BY-NC-ND)