TLD-003-4387

สัตรุด (ชื่อตัวละคร)

รามเกียรติ์, บทละคร 3  

สัตรุดเป็นตัวละครในบทละครเรื่องรามเกียรติ์ เป็นโอรสของท้าวทศรถ*กับนางสมุทรชา* เป็นอนุชาของพระราม*  พระลักษณ์*  และพระพรต*

เมื่อพระนารายณ์*จะอวตารมาปราบยุคเข็ญได้โปรดให้คทามาเป็นพระสัตรุดอนุชา เมื่อยังเยาว์พระสัตรุดได้ไปเรียนศิลปศาสตร์กับฤๅษีวสิษฐ์*และฤๅษีสวามิตร* พร้อมกับเชษฐาทั้งสาม เมื่อเรียนวิชาสำเร็จพระฤๅษีทั้งสองก็ทำพิธีชุบศรให้  ขณะทำพิธีพระอิศวร*ประทานศรพรหมาสตร์* ศรอัคนิวาต* และศรพลายวาต*พร้อมคันศรแก่พระกุมารทั้งสี่องค์ เมื่อกลับเข้ากรุงอยุธยา*แล้ว ทั้งสี่องค์ได้แสดงศิลปศาสตร์ถวายท้าวทศรถ

เมื่อเจริญวัยพระสัตรุดไปรักษาเมืองไกยเกษ*พร้อมพระพรต  ครั้งท้าวทศรถจะอภิเษกพระราม ได้ให้ทหารไปเชิญพระพรตและพระสัตรุดกลับมา แต่นางไกยเกษี* ขอพรท้าวทศรถให้พระพรตครองราชย์ก่อนและให้พระรามออกเดินป่า 14 ปี เมื่อพระพรตและพระสัตรุดมาถึงกรุงอยุธยา รู้ว่าท้าวทศรถสิ้นพระชนม์และนางไกยเกษีขอให้พระรามออกจากเมืองก็เสียใจ

พระรามให้พระพรตและพระสัตรุดรักษากรุงอยุธยา   แต่พระพรตให้เสนาสร้างเมืองประจันตคาม*เป็นที่ประทับเพื่อรอพระรามเสด็จกลับ และให้พระสัตรุดเชิญฉลองพระบาทของพระรามไปไว้ที่กรุงอยุธยา เมื่อครบ 14 ปีขณะที่พระรามยังเดินทางมาไม่ถึง พระพรตและพระสัตรุดจะเข้ากองเพลิงตามที่ปฏิญาณไว้ แต่พระรามให้หนุมาน*และพรานกุขัน*มาช่วยไว้ทัน เมื่อพระรามกลับมาถึงกรุงอยุธยา นางเกาสุริยา* นางไกยเกษี และนางสมุทรชาก็ทำพิธีราชาภิเษกให้พระรามครองราชย์  พระรามให้พระพรตและพระสัตรุดกลับไปรักษาเมืองไกยเกษ

ครั้นเกิดกบฏกรุงลงกา* พระรามให้พระพรตและพระสัตรุด ยกทัพวานรไปปราบไพนาสุริยวงศ์* ที่กรุงลงกา และไปปราบท้าวจักรวรรดิ*ที่เมืองมลิวัน* เมื่อถึงเมืองมลิวัน ท้าวจักรวรรดิให้สุริยาภพ*ออกรบ พระพรตให้พระสัตรุดออกรับศึก  พระสัตรุดเสียทีถูกหอกเมฆพัท*ของสุริยาภพ พิเภก*ทูลว่ามียาแก้พิษหอก พระพรตให้นิลพัท*ไปนำยามารักษาพระสัตรุดได้

ครั้นบรรลัยจักร*ออกรบ บรรลัยจักรแผลงศรเป็นไฟ พระสัตรุดแผลงศรเป็นฝนดับไฟได้ บรรลัยจักรขว้างจักรเมฆสูร 2*บังแสงอาทิตย์แล้วแผลงศรเหราพต* จับพระสัตรุดไปไว้บนเมฆ พระพรตให้หนุมาน สุครีพ* องคต* และนิลพัท*ไปช่วยพระสัตรุดได้

ครั้นบรรลัยจักรถูกพระพรตสังหาร ท้าวจักรวรรดิให้นนยุพักตร์*ออกรบ พระพรตให้พระสัตรุดออกรบกับนนยุพักตร์ พระสัตรุดก็สังหารนนยุพักตร์ได้

เมื่อท้าวจักรวรรดิออกรบ พระสัตรุดกับพระพรตรบกับท้าวจักรวรรดิ ท้าวจักรวรรดิขว้างจักรแก้วสุรกานต์* พระสัตรุดแผลงศรไปทำลายจักรได้  ก่อนสิ้นใจท้าวจักรวรรดิได้เห็นสังข์ จักร คทา ออกจากกายพระพรตและพระสัตรุด ก็สำนึกผิดทูลขอโทษ

ครั้นเสร็จศึกเมืองมลิวัน* พระพรตและพระสัตรุดยกทัพกลับกรุงอยุธยา พระรามให้พระสัตรุดและพระพรตเป็นอุปราชเช่นเดียวกับพระลักษณ์*

เมื่อพระมงกุฎ*ประลองศรเกิดเสียงดังสนั่นหวั่นไหว  พระรามเห็นเป็นอัศจรรย์จึงให้ปล่อยม้าอุปการเพื่อสืบหาว่าผู้ใดจะเป็นศัตรูและให้หนุมานกำกับไป หนุมานต่อสู้กับพระมงกุฎแต่พ่ายแพ้ พระรามจึงให้พระพรตและพระสัตรุดยกทัพไปจับพระมงกุฎได้

ต่อมาท้าวคนธรรพ์*ยกทัพไปตีเมืองไกยเกษ พระรามให้พระพรตและพระสัตรุดนำทัพวานรไปปราบ  ครั้นเสร็จศึกเมืองไกยเกษแล้ว พระรามให้พระพรตและพระสัตรุดกลับไปครองเมืองไกยเกษ

สยาม ภัทรานุประวัติ 

ศูนย์มานุษยวิทยาสิรินธร (องค์การมหาชน)

Attribution-NonCommercial-NoDerivs (CC BY-NC-ND)