TLD-003-0729

โคดม, ฤๅษี 4 (ชื่อตัวละคร)

รามเกียรติ์, บทละคร 3  

ฤๅษีโคดมเป็นตัวละครในบทละครเรื่องรามเกียรติ์ บำเพ็ญพรตอยู่ในป่า มีชายาคือนางกาลอัจนา* มีธิดาคือนางสวาหะ*

ฤๅษีโคดมเดิมเป็นกษัตริย์ครองเมืองสาเกต*ไม่มีโอรสธิดาจึงสละราชสมบัติออกผนวชเป็นฤๅษี บำเพ็ญพรตนานถึง 2,000 ปี มีหนวดเครายาวจนนกกระจาบมาทำรัง วันหนึ่งพระฤๅษีได้ยินนกตัวผู้สาบานกับนางนกว่าถ้านอกใจให้บาปของพระฤๅษีตกอยู่แก่ตน

ฤๅษีโคดมได้ยินก็แปลกใจจึงถามนกกระจาบ พ่อนกจึงอธิบายว่าฤๅษีโคดมมีบาปเพราะไม่มีโอรสธิดา ฤๅษีโคดมเห็นจริงด้วยจึงตั้งพิธีชุบนางกาลอัจนาเป็นภรรยา และมีธิดาคือนางสวาหะ

เมื่อพระอินทร์*และพระอาทิตย์*ต้องการแบ่งกำลังไปเป็นบริวารช่วยพระราม*ปราบยักษ์ จึงลงมาหานางกาลอัจนา นางกาลอัจนามีโอรสกับพระอินทร์และพระอาทิตย์ ฤๅษีโคดมเข้าใจว่ากุมารทั้งสองเป็นบุตรของตน

วันหนึ่งฤๅษีโคดมพาลูกทั้งสามไปสรงน้ำ โดยอุ้มโอรสพระอาทิตย์และให้โอรสพระอินทร์ขี่หลัง ส่วนนางสวาหะนั้นจูงไป นางสวาหะตัดพ้อว่าพ่อรักลูกคนอื่นมากกว่าลูกตน พระฤๅษีจึงอธิษฐานว่าถ้าเป็นลูกของตนก็ให้ว่ายน้ำกลับมาได้ถ้าไม่ใช่ก็ให้เป็นวานรเข้าป่าไป แล้วโยนลูกทั้งสามลงน้ำ นางสวาหะว่ายน้ำกลับมาได้คนเดียว ส่วนกุมารทั้งสองกลายเป็นวานรว่ายน้ำไปอีกฝั่งหนึ่ง พระฤๅษีรู้ชัดก็โกรธสาปนางกาลอัจนาให้กลายเป็นหิน เมื่อพระนารายณ์*อวตารมาปราบยักษ์ก็ให้เอาหินนี้ไปถมสมุทร นางกาลอัจนาจึงกลายเป็นหินไม่รู้ผุดรู้เกิดตามคำของฤๅษี

สยาม ภัทรานุประวัติ 

ศูนย์มานุษยวิทยาสิรินธร (องค์การมหาชน)

Attribution-NonCommercial-NoDerivs (CC BY-NC-ND)